Interfaollik vositalari

VERBAL MULOKOT SHAKLLARI MA’RUZALARNI FAOL USULDA UTKAZISH
Xar qanday yuqori saviyada o’tkazilgan ma’ruza, garchand u faktlarga boy bulsa xam, agar uzok vakt davom etsa, o’quvchi-talabalarning eshitish qobiliyati susayadi va charchaydi. SHushshg uchun yangi pedagogik texnologiya asosida tashkil etilgan ma’ruzalar samarali buladi.
Ma’ruzachi uz ma’ruzasini bir necha bloklarga buladi. Xar blokni 15-20 minut davom ettiradi va xar bir blokdan sung tuxtab, savol-javob utkaziladi.
Ma’ruza davomida ayrim muammolarni urtaga tashlaydi. SHu vakt oraligida bu muammoga talaba-ukuvchilarning munosabatini aniklaydi, ularning fikrlarini tinglaydi. Xar bir fikr bildiruvchiga imkoniyat yaratadi. Uning fikri dikkat bilan tinglanadi. Ammo uni tankid ostita olmay, boshkalarning fikrlari tinglanadi. Bu xolat ma’ruzaga nisbatan bulgan munosabatni ijobiy tomonga uzgartiradi, ma’ruzaga befark karamaslikka sabab buladi. Talaba-ukuvchilarni suxbatga tortish 5 minut davom etadi.
Ma’ruzachi talaba-o’quvchilarning kizikish, intilish, mas’uliyati oshib borishini kuzatib boradi. Ma’ruzani davom ettiradi va shu xol takrorlanadi. SHu davr ichvda doimo faol ishtirok etuvchilar, teran fikr bildiruvchilar ma’ruzachining tayanchiga aylanadi.
Ma’ruza davomida mavzuni sekin-asta talaba-ukuvchining kundalik faoliyatiga boglash boshlanadi, asta-sekin ularga xam kiska munozaralar asosida javob top iladi.
Shu xolda kechgan ma’ruzalarda talaba-ukuvchylar vakt kanday utib ketganini bilmay koladilar. Ma’ruzaning yana davom etishini xoxlab, befarklik urnini xushyorlik, ichki intilish, echim kidirish egallaydi, o’zlari xam yechimni topishda shaxsai ishtirok etishga xissa kushishga intiladilar.
Bunday ma’ruzalar xar ikki tomoyaning uzaro faolligini oshiradi. Navbatdagi munozaralarga chorlaydi. Talaba-o’quvchilar bunday ma’ruzada ishtirok etar ekanlar, kolgan ma’ruzalar yana davom etishini, ustozi bilan yana kachon uchrashishlarini istab koladilar.


NOVERBAL VOSITALAR
Noverbal vositalari mimika, kul, gavda xarakatlari orkali biror ma’no-mazmunni ifodalash yoki ta’kidlashdan iborat. Noverbal vositalar jiddiy axamiyatga ega bulib, ularning urnini boshka narsa bosa olmaydiyu insonning xar bir xarakati ma’lum ma’noga ega bulib, bu xarakatlarni turli xalklarda turlicha tushuniladi. Bu xarakatlarni noverbal nutk deb nomlash kabul kilingan. Noverbal nutk insonning u yoki bu muskullari xarakati, shu jumladan, uning fikrlashi xam undagi ma’lum muskullar xarakatidan iborat ekanligini eslatib utish maksadga muvofik. Bir imo-ishora kilib kuyishning ta’siri gapirgandan kura kuchli bulishi xech kimga sir emas. VIZUAL VOSITALAR Vizual (kurgazmali) vositalar pedagogik texnologiya jarayonida talaba-ukuvchylar kuz bilan kurishlari uchun muljallangan barcha vositalarni uz ichiga oladi. Bularga sinf doskasidagi yozuv va boshka tasvirlar, kitoblardagi yozuv va tasvirlar, tarkatma materiallar, ukuv plakatlari, foto suratlar, tasviriy san’at asarlari, video, kino tasvirlar, jonivorlar, usimliklar, tabiat ob’ektlari, turli buyumlar va boshkalar kiradi.
Kurgazmali vosigalarning pedagogak texnologiyada kullanilishi talaba-ukuvchilarga urgatish kerak bulgan axborotga tegishli mazmunni turli shakl va usullarda kursatish orkali tez, anik va tugri tushuntirish imkoniyatini beradi.


AUDIO VOSITALAR
Audio vositalar eshitish orkali axborotni urganish, uzlashtirish imkoniyatini beradi.
Xozirda kuprok audioviziual vositalar, ya’ni bir vaktda eshitish va kurishga xizmat kiluvchi vositalar: kino va boshka ovozli video tasvirlardan foydalaniladi.
Aslida esa amaliyotda mavjud sharoit va vaziyatdan kelib chikkan xolda, ijodiy yondashuv asosida mavjud vositalardan kompleks foydflfnish eng yaxshi samara berishi mumkin.