Invеstisiya lоyihаlаrini mоliyaviy-iqtisоdiy bаhоlаshning uslubiy аsоslаri

Diskontlashtirish koeffitsiyentining joriy qiymatini aniqlash hisob-kitobi

Yillar	Xisoblash tartibi (Z = 15 %)	Investitsiyaning 1 so’mlik joriy qiymati
1	1 : 1,15	0,870
2	0,870 : 1,15	0,756
3	0,756 : 1,15	0,657
4	0,657 : 1,15	0,572
5	0,572 : 1,15	0,497

Diskontlashtirish koeffitsiyentining kelgusi qiymatini (Kdkq) aniqlash uchun o'zidan oldingi foiz stavkasining koeffitsiyentdagi miqdorini joriy yildagi foiz stavkasining koeffitsiyentdagi miqdoriga ko'paytiriladi. Uni aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:

n
Kdkq = R×(1+ Z)
Bunda: Kdkq – diskontlashtirish koeffitsiyentining joriy qiymati
R – loyihaning 1 so'mlik o'tgan davrdagi kelgusi qiymati
Ushbu formula asosida 5 yilga mo'ljallangan investitsiya yoki pul oqimlarining 15 foizlik stavka bilan kelgusi qiymatini aniqlash quyidagicha bo'ladi:


Diskontlashtirish koeffitsiyentining kelgusi qiymatini aniqlash hisob-kitobi

Yillar	Hisoblash tartibi (Z=15%)	Investitsiyaning 1 so'mlik kelgusi qiymati
1	1 х 1,15	1,15
2	1,15 х 1,15	1,3225
3	1,3225 х 1,15	1,5209
4	1,5209 х 1,15	1,7490
5	1,7490 х 1,15	2,0114

Investitsiya loyihalarini moliyaviy-ihtisodiy baholashning pul
tushumlarini diskontlashga asoslangan uslublari

Sof joriy qiymat — NPN Sof joriy qiymat ko’rsatkichi loyiha amalga oshirilishi natijasida firma boyligi qanchaga ko’payganini xarakterlaydi. Sof joriy qiymatga asoslangan holda investitsiyalarni tahlil kilish usuli quyidagi ikkita shartdan kelib chikadi:

• handar qay korxona yoki firma o’z boyliklarini oshi-rishga harakat qiladi;
• har xil vaqtda sarflangan mablaglar bir xil qiymatgaega bo’lmaydi.
Sof joriy qiymat bu diskontlangan pul tushumlari bilan (albatta investitsiya natijalarida vujudga kelgan) diskontlangan xarajatlarning farqidir.
Agar boshlanshch investitsiya mablaglarini I , 1-davr oxi-ridagi pul tushumlarini SG, deb belgilasak, u holda sof joriy qiymatni aniqlash formulasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi ( 1-formula):
NPN = CF1/(1+k)1 +CF2/(1+k)2 + ....+CFn/(1+k)n-I0 =∑ CF1/(1+k)1-I

Agar sof joriy qiymat (RU) musbat miqdorga ega bo’lsa bu loyiha uchun qilinadigan investitsiya samaralidir.

Misol: Firma 500 mln. so‗mga universal do’kon uchun joy, bino sotib oldi. Bu do’kondan 10 yil davomida har yili 100 mln.so’mdan pul tushumlari bo’ladi. O’sha davrda muqobil foyda me‘yori 10% bo’lsa, shu do’konni sotib olish kerakmi, degan savol tugaladi. Hisob-kitoblar shuni ko’rsatdiki, firma 10 yil ichida o’z kapitalini 114,6 mln. So’mga ko’paytiradi. Loyiha samaralidir.
Ayrim hollarda «uzoq» muddatli investitsiya sarf etilib, uzoq mudatst ichida pul tushumlari vujudga keladi. Yani pul oqimi birdaniga emas, bir necha yilga cho’ziladi. Bunda quyidagi formuladan foydalanish mumkin(2 -formula):