Investitsion loyihalar tahlili

MAVZU: INVESTITSIYA LOYIHALARINI BAHOLASHDA ANNUITET USULI
Annuitet deganda investitsiya yoki pul oqimlarining bugungi qiymati teng davrda (har oyda, charokda yoki yilda) teng miqdorda qo‘yilib yoki olinib borilsa ma’lum vaqtdan keyin belgilangan foiz stavkasi bilan qancha miqdorda bo‘lishi tushuniladi.
Annuitetlar mohiyati jihatidan oddiy va qoplanadigan turlarga bo‘linadi. Oddiy annuitet davr oxirida to‘lanadi, qoplanadigan annuitet esa davr boshida to‘lanadi.
Oddiy annuitetning ham ikki xil joriy qiymat va kelgusi qiymatini aniqlash usullari mavjud.
Oddiy annuitetning joriy qiymati deganda kelgusida amalga oshirilishi (to‘lanishi yoki olinishi) lozim bo‘lgan bir xil to‘lovlarning joriy qiymati tushuniladi.
Masalan, «Jamshid» firmasi hokimiyat binosidan ofis uchun besh yilga ikkita xonani ijaraga oladi. Bir yillik ijara haqi 40,0 ming so‘m. Mazkur firma hokimiyatga har yili 40,0 ming so‘mdan ijara haqini to‘lab turish uchun shu yil qancha investitsiya qo‘yish kelak degan savolga javob axtarmoqda. Investitsiya bozorida yillik dvidend stavka 15 % ekanligi aniqlandi. Shu stavka bilan «Jamshid» firmasi besh yil muddatga qancha investitsiya qo‘yishi kerak.
Bu savolga javob topish uchun, eng avvalo, oddiy annuitet koeffitsientini aniqlab olish lozim. Bu koeffitsientni (Koa) aniqlash uchun diskontlashtirish koeffitsientining joriy qiymatlari ketma-ket ravishda qo‘yiladi. Bu ko‘rsatkich quyidagicha aniqlanadi:


Masalan, mazkur ishning 1-jadvalida diskontlashtirish koeffitsienti keltirilgan. Bu 7 yilga mo‘ljallangan 15 foizlik investitsiyaga to‘g‘ri keladi. Ushbu koeffitsientlardan foydalanib joriy annuitet koeffitsientlarini aniqlash mumkin (2.5.- jadval).
Ushbu annuitet koeffitsientlaridan foydalanib oddiy annuitetning joriy qiymatini aniqlash mumkin. «Jamshid» firmasining hokimiyatga besh yil davomida har yiliga 40,0 ming so‘mdan ijara haqi to‘lab turishi uchun 15 % lik dvidend stavkasi bilan bu yil qancha investitsiya qo‘yish lozimligi aniqlanadi. Bu uchun quyidagi hisob-kitob amalga oshiriladi:


Bunda Ajq - annuitetning joriy qiymati;