Investitsiyalar auditi va baholash

Boshqa  kapital  xarajatlar  tarkibi  kapital  mablag’lar  hisobidan 
o’tkaziluvchi  loyixa-qidiruv,  shuningdek,  qurilayotgan  korxonalar  ma’muriyatini 
ta’minlashga,  ishchilarni  uyushgan  holda  ishga  olishga  hamda  smetada  ko’zda 
tutilgan boshqa xarajatlarni o’z ichiga oladi. 
Kapital  investitsiyalar  vazifasiga  ko’ra  ishlab  chiqarish  maqsadlaridagi 
ob’ektlar  qurilishiga  (sanoat,  qishloq  xo’jaligi,  transport,  aloqa  va  shu  kabi 
sohalarga  mo’ljallangan)  va  noishlab  chiqarish  maqsadlaridagi  ob’ektlar 
qurilishiga  (turar-joy,  kommunal  xo’jalik,  sog’liqni  saqlash,  ijtimoiy  ta’minot, 

---

 
43 
 
Xalq ta’limi va shu kabi sohalarga bo’lingan) ob’ektlarga ajratiladi. 
Bular  ayrim  ob’ektlar  o’rtasida  smeta  qiymatiga  mutanosib  ravishda 
taqsimlanadi.  Ushbu  xarajatlarning  tegishli  ulushi  faqatgina  qurib  bitkazilgan 
ob’ektlar kiymatiga qo’shiladi. 
Quruvchi 
(buyurtmachi) 
qurilish 
ishlari 
qanday 
usulda 
olib 
borilayotganligidan  keyin  nazar,  foyda  va  zararni  aloxida-aloxida  buxgalteriya 
hisobida yuritishi shart. Olingan jarimalar, penyalar, shuningdek, moddiy boyliklar 
va xizmatlarni chetga sotishdan kelgan foyda buyurtmachi hisobidagi foyda hisob 
varag’iga kiritiladi. 
Yil yakuni bo’yicha zarar aniqlanganida zararning umumiy summasi boshqa 
kapital ishlar va xarajatlar tarkibidagi ob’ektlarning inventar qiymatiga qo’shiladi. 
Ish  xo’jalik  usulida  olib  borilganida  qurilish  ishlarini  amalga  oshirishni 
hisobga  olish  korxonalar  moliyaviy-xo’jalik  faoliyati  xarajatlarining  amaldagi 
barcha qoidalariga asoslanadi. Xo’jalik usulida qurilish-montaj ishlari korxonaning 
o’z  kuch  va  vositalari  (qurilish  uchastkasi  )  bilan  bajariladi.  Xo’jalik  usuli  bilan 
qurilish  ishlari  olib  borilganida  kapital  mablag’lar  bo’yicha  quyidagicha 
provodkalar beriladi: 
- Mol etkazib beruvchilardan olingan qurilish materiallari qiymatiga:  
D-t 1050-«Qurnlish materiallari» 
K-t 6010-« Mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar ». 
- Sotib olingan jihozlar knymatiga: 
D-t 0710-«O’zimizda ishlab chiqarnlgan o’rnatnladigan asbob-uskunalar»  
K-t 6010-«Mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar». 
- Sotib olingan qurilish materiallari va jixozlarning qiymatini to’lashga:  
D-t b010-«Mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schetlar»  
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
- qurilish uchun sarflangan materiallar qiymatiga:  
D-t 0810-«Tugallanmagan qurilish» 
K-t 1050-«Qurilish materiallari». 
- Montajga berilgan jixozlar qiymatiga:  

---

 
44 
 
D-t 0810-«Tugallanmagan qurilish» 
K-t 0710-«O’zimizda ishlab chiqarilgan o’rnatiladigai asbob-uskunalar». 
- Quruvchilarga berilgan ish xaki summasiga:  
D-t 0810-«Tugallanmagan qurilish» 
K-t 6710-«Xodimlar bilam mexnatga xaq to’lash bo’yicha hisoblashishlar». 
- Ijtimoiy sug’urtaga ajratmalar summasiga:  
D-t 0810-«Tugallanmagan qurilish»  
K-t 6520-«Davlat maqsadli fondlariga to’lovlar». 
- Ish xaqidan ushlab qolinadigan soliqlarga: 
D-t 6710-«Xodimlar bilan mexnatga xaq to’lash bo’yichah isoblashishlar»  
K-t 6410-«Byudjetga to’lovlar yuzasidan karzlar». 
- Byudjetga o’tkazilgan soliqlar summasiga:  
D-t 6410-«Byudjetga to’lovlar yuzasidan karzlar»  
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
- Quruvchilarga msh xlki to’lash uchum bankdan olingan pul mablag’lariga:  
D-t 5010-«Milliy valyutadagi pul mablag’lari» 
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
- Quruvchilarga ish xaki to’langanida: 
D-t  6710-«Xodimlar  bilan  mexnatga  xaq  to’lash  bo’yicha  hisoblashishlar» 
K-t 5010-«Milliy valyutadagi pul mablag’lari». 
Qurilish ishlari tugaganidan so’ng asosiy vositaning boshlang’ich qiymatini 
aniqlash  chog’ida  0810-«Tugallanmagan  qurilish»  hisobvarag’i  debetidagi 
ma’lumotlar  jamlammali,  so’mga  asosiy  vositalarni  hisobga  oluvchi  hisob 
varaqlarga  o’tkaziladi:  D-t  0120-«Imorat,  inshoat  va  uzatuvchi  moslamalar» 
hisobvaraqlardan  9430-«Boshqa  operattsion  xarajatlar»  hisobvaraqniig  debetiga 
hisoblab chiqarilgan. 
Ish  pudrat  usulida  olib  borilganida  buyurtmachilar  qurish  ishlarini  bajarish 
uchun  pudratchi  tashqiqotlarni  jalb  etib,  ular  bilpm  kurilmshming  butun  davrn 
uchun pudrat shartnomalari tuzadi. 
Kapital  kurilmshlar  pudrat  usulida  bajarilganida  sarflanadigan  kapntal 

---

 
45 
 
mablag’  xarajatlarini  hisobga  olib  borishda  «Kapmtal  kurilish  uchun  pudrat 
shartnomalari»  nomli  17-son  BHMAga  asoslanish  lozim.  Ushbu  anlozaiing  4-
bandiga  muvofiq.  qurilish  pudrat  shyartpomyasn  buyurtmachining  topshirigiga 
asosan  pudratchi  kurilmsh  ishlarini  bajarish  majburiyatnni  tanakkal  qilib 
zimmasiga  oladshap,  buyurtmachi  j-l  bajarilgan  ishni  kabul  kplib  oladigan  va 
xaknni  to’laydpgan  shartnomalnr.  Kurilish  pudrat  shartnomasida  shartiomada 
mshtirok etuvchn barcha tomonlarshshg huquq va majburiyatlari ko’rsatiladi. 
Qurilish  ishlari  pudrat  usulida  bajarilganida  kurilishga  ketadigan 
xarajatlarnn  pudratchi  hisobga  olib  boradi.  Buyurtmachi  qurilish  sifatini  nazorat 
kiladi  xamda  kurib  o’tkazilgan  ob’ektlarnn  2-shakl  «Qurilishi  tugagan  ob’ektdagi 
bajarilgai  ishlarni  qabul  qilish  dalolatnomasi»  buyicha  foydalanishga  qabul  qilib 
olgan. Dalolatnomaga «ajratilgan kurilish ishlari kiymati xaqidagi ma’lumotnoma» 
ilova qilinadi. 
Bajarilgan  va  belgilangan  tartibda  rasmiylashtirilgan  qurilish  ishlari  va 
jixozlarni  montaj  qilish  bo’yicha  ishlarni  pudratchi  tashkilotlar  hisobvaraqlariga 
ko’ra  to’lov uchun bank  tomonidan  qabul  qilingan  smeta  qiymati  yoki shartnoma 
narxi bo’yicha buyurtmachi quyidagi buxgalterlik yozuvlarida aks ettiriladi:  
D-t 0810-«Tugallanmagan qurilish» 
K-t  6010-«Mol  etkazib  beruvchilar  va  pudratchilarga  to’lanadigan 
schyotlar».  
- Pudratchilarga to’lanadigan summaga; 
D-t  6010-«Mol  etkazib  beruvchilar  va  pudratchilarga  to’lanadigan  schyotlar»  K-t 
5110-«Hisob-kitob schyoti». 
Bankning  uzoq  muddatli  kreditlari  hisobiga  pudratchiga  o’tkaziladigan 
summaga: 
D-t 6010-«Mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar»  
K-t 7810-«Uzoq muddatli kreditlar». 
Kapital  qurilish  ishlari  olib  borilayotgan  ob’ektlarda  o’rnatiladigan  asbob-
uskunalar  qay  yo’sinda  olib  borilishidan  qatiy  nazar,  0710-«O’zimizda  ishlab 
chiqarilgan  o’rnatiladigan  asbob-uskunalar»  hisobvarag’i  va  0720-«Xorijdan 

---

 
46 
 
olingan  o’rnatiladigan  asbob-uskunalar»  hisobvaraqlariga  ko’ra  sotib  olinadi  va 
hisobga olinadi. 
Yig’ish-o’rnatishni  talab  qiluvchn  asbob-uskunaga  ularning  qismlari 
yig’ilganidan so’ng, fundamentga, ustunga, polga va imorat xamda inshootlarning 
boshqa  konstruktsiyalariga  mustaxkamlangandan  keyin  ishga  tushiriladigan 
ko’tarma  asbob-uskunalar,  shuningdek,  bunday  asbob-uskunalarning  extiyot 
qismlarining  ko’tarmalari  kiradi.  Bunday  asbob  uskunalar  tarkibiga,  shuningdek, 
nazorat-o’lchov  apparatlari  va  o’rnatiladigan  asbob-uskuna  tarkibiga  yig’ish-
o’rnatilish uchun mo’ljallangan boshqa asboblar kiradi. 
Asbob-uskuna 
o’rnatiladigan 
asbob-uskunalarni 
hisobga 
oluvchi 
hisobvaraqlarda  xarid  qilishi  (tayyorlash)  baxolari  bo’yicha  qiymati  va  bu 
boyliklarni  korxona  omboriga  etkazish  va  tayyorlov  xarajatlaridan  tashkil  topgan 
xarid qilish (tayyorlash)ning xaqiqiy tannarxi. bo’yicha hisobga olinadi.