Ыпррамитпартпрпат

1 – misol. Shesternyaning pokovka chizmasini tuzish kerak. (6 – rasm). Pokovka 11 – tipga – teshikli diskalarga kiradi (5 – rasmga qarang).

5 – rasm. Shesternyaning konstruktiv chizmasi.

6 – rasm. Shesternya pokovkasining chizmasi:
1 – shesternyaning mexanik ishlov berilgandan keyingi konturi;
2 – quyim; 3 – shesternya pokovkasining konturi


Avvalo masshtabli ingichka chiziq bilan shesternchning konturini chizamiz.(6 – rasm).So‘ngra DST 7829 – 55 bo‘yicha quyim va dopusklarni belgilaymiz (8 – ilovaga qarang).
Ilovada keltirilgan jadval ma’lumotlari balandligi bo‘lgan, ko‘rsatilgan shakldagi pokovkaga tatbiq etiladi.Bu jadvalda ko‘rinib turibdiki, a, d va s quyimlar, shuningdek chetga chiqishlar shesternyaning tashqi diametri D va uning balandligi H ga muvofiq belgilanadp. Bizning holda, ya’ni shesternya diametri 350 mm va balandligi 110 mm bo‘lganda, D diametr uchun quyim va dopusklar a=16±4 ga teng bo‘ladi, H balandlik uchun quyim va dopusklar b=13±1 ga teng bo‘ladi.

7 – rasm. Valning konstruktiv chizmasi.

D ichki diametr uchun quyim va dopusklar s = 22±4 mm ga teng bo‘ladi. Demak pokovka quyidagi o‘lchamlarga ega bo‘ladi. Uning tashqi diametri D₁ =D+a= 350 +16 = 366 mm, ba­landligi H₁ =h+b = 110+13= 123 mm, ichki diametri d₁=d-c=120-22 = 98 mm ga teng bo‘ladi. Ammo teshikning pokovka o‘lchami teshgichning normal diametrpga bog‘liqdir. Bu holda d₁ = 100 mm qilib qabul qilamiz.
Keltirilgan hisoblardan keyin shesternyaning sof konturi atrofida yo‘g‘on chiziq bilan pokovka konturi ko‘rsatiladi va ortiqcha quyimlar hisobga olingani holda pokovka o‘lchamlari va dopusklari qo‘yiladi (7 – rasmga qarang).
2 – misol. 7 – rasmda ko‘rsatilgan valning pokovka chizmasini tuzish kerak. Bu pokovka 2 – tipga, ya’ni yumaloi kesimdagi pog‘onali pokovkalarga kiradi.
Bundan ilgarigi misolda keltirilgan singari, masshtabda ingichka chiziq bilan valning konturini chizib olamiz (141 – rasm). Mexanik ishlov berish uchun quyim va bolg‘alash uchun dopusk DST 7829 – 55 bo‘yicha olinadi. 2 va 3 – ilovada kelti­rilgan jadval ma’lumotlari l > 0,3D va h₁, 2, 3, 4 = 5 mm bo‘lgan (bu yerda l — bochkanipg uzunligi, D – bochkaning dia­metri va h – pog‘onasining balandligidir), ko‘rsatilgan formadagi pokovkaga tatbiq etiladi. D₀, D₁, D₂, D₃, D₄ kesimlarning o‘lchamlari uchun quyim va chetga chiqishlar har bir kesimning o‘lchamiga va detalning umumiy uzunligiga qarab belgilanadi.
Asosiy quyimlardan tashqari, pog‘onali vallar kesimi uchun, shuningdek, qo‘shimcha quyimlar belgilanadi. S₁, S₂, S₃ va S₄ qo‘shimcha quyimlariing kattaligi xar bir pog‘ona diametri uchun jadval bo‘yicha belgilanadi ( 3 – ilovaga qarang). Detal­ning eng katta diametri D₀ bilan pog‘ona diametrlari D₁, D₂, D₃, va D₄ o‘rtasidagi farq bo‘yicha ko‘shimcha quyimlar ko‘rilayotgan pog‘onalar diametrlari D₁, D₂, D₃, D₄ uchun yoki detalning eng katta diametri D₀ uchun ko‘rilayotgan bosqich uzunligining eng katta diametrga ega bo‘lgan chiqiq joyi uzunligiga bo‘lgan nisbatiga qarab belgilanadi:

Bizning misolimizda valning uzunligi L = 875 mm, kesimlarning o‘lchamlari D₀ = 190mm, D₁ = 70mm, D₂=110mm, D₃= 15mm, D₄ =90 mm, pog‘onalarning uzunligi l₁ = 38 mm, l₂ = 38 mm, l₃ = 122 mm, l₄ = 85 mm va chiqikning uzunligi l₀ = 550 mm. Jadvallar bo‘yicha (3 – ilovaga qarang) pog‘onalarning diametrlari uchun asosiy quyimlar va chetga chiqishlar(otklonenie)larni bel­gilaymiz:
D₀ = 190mm dimetr uchun asosiy quyim a₀ = 15± mm;
D₁ = 70mm dimetr uchun asosiy quyim a₁ = 10± mm;
D₂ = 110mm dimetr uchun asosiy quyim a₂ = 12± mm;
D₃ = 150mm dimetr uchun asosiy quyim a₃ = 13± 4 mm;
D₄ = 90mm dimetr uchun asosiy quyim a₄ = 12± mm;

So‘ngraqo‘shimcha quyimlarning qiymatini aniqlaymiz, 3 – ilova jadvalidagi ko‘rsatmalarga qarab qo‘shimcha quyimlarni val pog‘onasida belgilab chiqamiz. Shundan keyin kesimlarning

o‘lchamlari uchun quyimlarning to‘la qiymatini aniqlaymiz:
D₁ diametr uchun S₁ = 6 mm qo‘shimcha quyim belgilanadi, chunki nisbati D₁= 70 mm pog‘ona diametri uchun jadvalda ko‘rsatilgan 2,6 nisbatidan kichikroq;
D₂diametr uchun S₂ = 4 mm qo‘shimcha quyim belgilanadi
D₃ diametr uchun S₃ = 3 mm qo‘shimcha quyim belgilanadi
D₄ diametr uchun S₄ = 6 mm qo‘shimcha quyim belgilanadi
Val pog‘onalarning shu o‘lchamlarida D₀ diametrlari uchun qo‘shimcha quyim belgilanmaydi. Shunday qilib, pog‘onlarning diametrlari uchun to‘la quyim va chetga chiqishlar quyidagilardan iborat:
D₀ = 190mm dimetr uchun to‘la quyim a₀ = 15± mm;
D₁ = 70mm dimetr uchun to‘la quyim(a₁ + S₁) = 10 + 6 = 16 ± mm;
D₂ = 110mm dimetr uchun to‘la quyim(a₂ + S₂) = 12 + 4 = 16 ± mm;
D₃ = 150mm dimetr uchun to‘la quyim(a₃+ S₃) = 13 + 3 = 16 ±4 mm;
D₄ = 90mm dimetr uchun to‘la quyim(a₄ + S₄) = 12 + 6 = 18 ± mm;
Qo‘shimcha quyim belgilanganda chetga chiqishlar kattalashmaydi va asosiy quyimlarning chetga chiqishlari kattaligi bo‘yicha qabul qilinadi.

8 – rasm. Val pokovkasining chizmasi.
Demak valning pokovka diametrlari va chetga chiqishlari quyidagicha bo‘ladi:





Detalning pog‘onalari uchun quyim va chet­ga chiqishlar dastlabki bazadan eng katta kesimi va detal­ning umumiy B uzunligi bo‘yicha bir xil o‘lchamda olinadi.