I(q-q). indd

7. Ta’jiriybe procesindegi wo’lshew ha’m yesaplaw na’tiyjelerin 
12-kestege jazi’n’.
VI bap. Jaqti’li’qti’n’ tarqali’wi’, shag’i’li’si’wi’ ham si’ni’wi’

---

88
12-keste
№ α
sin 
α γ sin(α + γ) n 
 n
wort
1
2
3 
1. Ta’jiriybede jaqti’li’q nuri’ni’n’ joli’n analiz qi’li’n’, tu’siw ha’m si’ni’w 
mu’yeshlerin ko’rsetin’.
2. Ta’jiriybe procesin ha’m na’tiyjelerin analiz yetin’.
27-§. LINZALAR
Do’n’es ha’m woyi’s linzalar
Bir yamasa yeki ta’repi sferali’q bet penen shegaralang’an 
mo’ldir dene linza dep ataladi’.
Linzalar do’n’es ha’m woyi’s boladi’. Worta bo’limi shetki bo’limine 
sali’sti’rg’anda qali’n’ bolsa – do’n’es linza, ju’qa bolsa – woyi’s linza dep 
ataladi’. Ha’r yeki linza 3 tu’rden ibarat (58-su’wret). 
Do’n’es linzani’n’ betin R
l
ha’m R
2
radiusli’ sferalardi’n’ wo’z ara 
kesilisiwinen payda bolg’an bet dep qaraw mu’mkin 
(59-su’wret). Bunda R
1
ha’m R
1
linzani’n’ iyreklik 
radiuslari’. Sferalardi’n’ O
1
ha’m O
2
woraylari’nan 
wo’tkizilgen O
1
О
2
tuwri’ si’zi’q linzani’n’ bas optikali’q 
ko’sheri dep ataladi’. Linzani’n’ wortasi’ndag’i’ О no-
qati’ linzani’n’ worayi’ dep ataladi’.
Yeger do’n’es linzag’a woni’n’ bas optikali’q 
ko’sherine parallel bag’darlang’an nurlardi’ bag’darlasaq, 
linzadan wo’tken nurlar bas optikali’q ko’sheri u’stindegi 
bir tochkada ji’ynaladi’ (60-a, su’wret). Usi’ ji’ynawshi’ 
F noqat linzani’n’ bas fokusi’ dep ataladi’. Do’n’es linza 
nurlardi’ bir noqatda ji’ynaw qa’siyetine iye bolg’ani’ 
ushi’n woni’ ji’ynawshi’ linza dep te ataladi’.
Yeger do’n’es linza worni’na woyi’s linzag’a nur-
lardi’ tap sonday bag’darlansa, linzadan wo’tken nur bir 
tegis shashi’raydi’ (60-b, su’wret). Soni’n’ ushi’n woyi’s 
linza shashi’ratiwshi’ linza depte ataladi’. Shashi’wshi’ 
linzadan wo’tken nurlar keri ta’repke dawam yet-
tirilse, wolar bas optikali’q ko’sherdin’ bir tochkasi’nda 
Optika
58-su’wret
59-su’wret
b
a

---

89