I(q-q). indd

III BAP BOYI’NSHA KEREKLI JUWMAQLAR
● 
Suyi’qli’qti’n’ molekulalari’ gazdi’n’ molekulalari’ si’yaqli’ yerkin ta’rtipsiz 
qozg’ala almaydi’. Tek puwlani’w procesinde suyi’qli’q betinen ayi’ri’m 
molekulalar g’ana ushi’p shi’g’adi’.
● 
Betkerim suyi’qli’qti’n’ bet qatlami’ndag’i’ molekulalardi’n’ suyi’qli’q ishine 
bag’darlang’an ku’shlerdin’ bar yekenligi sebepli payda boladi’.
● 
Betkerim ku’shi to’mendegi formula menen ani’qlanadi’: F = 
σl
.
● 
Qatti’ dene betinin’ qasi’nda suyi’qli’q betinin’ iyrekleniwine sebep bolatug’i’n 
qubi’li’s i’g’allani’w yamasa i’g’allanbaw qubi’li’si dep ataladi’.
● 
Suyi’qli’q ha’m qatti’ dene molekulalari arasi’ndag’i’ tarti’si’w ku’shleri 
suyi’qli’q molekulalari’ni’n’ wo’z ara tarti’si’w ku’shlerinen u’lken bolsa, 
suyi’qli’q qatti’ denenin’ betin i’g’allaydi’.
● 
Suyi’qli’q ha’m qatti’ dene molekulalari’ arasi’ndag’i’ tarti’si’w ku’shleri 
suyi’qli’q molekulalari’ni’n’ wo’z ara tarti’si’w ku’shlerinen kishi bolsa, 
suyi’qli’q qatti’ denenin’ betin i’g’allamaydi’.
● 
Suyi’qli’qti’n’ jin’ishke nayshalarda – kapillyarda ken’ i’di’stag’i’ qa’ddine 
sali’sti’rg’anda ko’teriliwi yamasa pa’seyiwi kapillyarli’q qubi’li’s dep ataladi’.
● 
Toli’q ig’allani’wshi’ suyi’qli’qti’n’ kapillyarda ko’teriliw ba’lentligin yamasa 
toli’q i’g’allanbawshi’ suyi’qli’qti’n’ pa’seyiwshi shuqi’rli’g’i’n to’mendegi 
formula menen ani’qlaw mu’mkin: