I(q-q). indd

VIII bap. Atom ha’m yadroni’n’ du’zilisi

---

120
IX bap
YADRO ENERGIYASI’ HA’M 
WONNAN PAYDALANI’W
37-§. YADRO ENERGIYASI’ HAQQI’NDA TU’SINIK 
 
Yadronin’ baylani’si’w energiyasi’
Atom yadrolari’ ju’da’ bekkem. Yadrodag’i’ proton ha’m neytronlardi’ 
yadroni’n’ ishinde qandaydu’r ju’da u’lken ku’shler tuti’p turadi’.
Sol waqi’tqa shekem yeki turli ku’shlerdi – gravitacion ha’m elektro-
magnit ku’shlerdin’ bar yekenligin bilemiz. Gravitacion ku’shler u’lken 
massali’ deneler arasi’ndag’i’ wo’z ara ta’sirinde u’lken ma’niske iye. 
Biraq mikrobo’leksheler ushi’n ju’da ku’shsiz. Elektromagnit ku’shlerdin 
ta’sirinde birdey zaryadli’ protonlar bir-birinen iyteriledi. Mi’sali’, uran 
atomi’nda birdey zaryadli’ 92 protonni’n’ birikkenin qanday tu’sindiriw 
mu’mkin? Wonnan basqa uran   
92
U yadrosi’ndag’i’ zaryadsi’z 146 ney-
trondi’ bir jerde tuti’p turi’w ushi’n elektromagnit ku’shlerdin’ a’hmiyeti 
joq. Demek, bul ku’shler elektromagnit ku’shler de yemes.