I(q-q). indd

Yadroni’ wo’z aldi’na nuklonlarg’a birotala bo’leklep jiberiw 
ushi’n za’ru’r bolg’an energiya yadroni’n ’ baylani’si’w ener-
giyasi’ dep ataladi’. 
238
Atom fi zikasi’ tiykarlari’

---

121
Energiyani’n’ saqlani’w ni’zami’na muwapi’q, wo’z aldi’na 
bo’lekshelerden belgili bir elementtin yadrosi’ payda boli’wi’nda 
baylani’si’w energiyasi’na ten’ bolg’an energiya aji’rali’p shi’g’adi’. 
Yadroni’n’ baylani’si’w energiyasi’ ju’da’ ha’m u’lken yekenligin 
to’mendegi mi’saldan bahalaw mu’mkin. Atomnan 1 elektrondi’ aji’rati’p 
ali’w ushi’n kerek bolg’an energiya ε bolsa, yadrodag’i nuklonlardan 
birewin aji’rati’p ali’w ushi’n shama menen 20000 ε energiya kerek. 1 g 
geliydin payda boli’wi’nda sha’ma menen 6 tonna tasko’mir jang’anda 
aji’ralatug’i’n energiyag’a ten’ bolg’an energiya aji’raladi’. Bunda yadro  
reakciyalari’ dep atali’wshi’ reakciyalar a’hmiyetli wori’n tutadi’.