I(q-q). indd

SI’YI’MLI’LI’G’I’N ANI’QLAW
(Laboratoriyali’q jumi’s)
Kerekli a’sbaplar: kalorimetr, ta’rezi, ta’rezi taslari’, termometr, 
sali’sti’rmali’ ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’ ani’qlan’atug’i’n 3 
dene, qaynag’an suw.
Jumi’sti’ wori’nlaw ta’rtibi
1. Kalorimetr pasporti’nan woni’n’ aralasti’rg’i’sh penen birgeliktegi 
ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’ C
k
 ni’ jazi’p ali’n’.
2. Menzurka ja’rdeminde suwdi’n ko’lemi V ni’ wo’lshep, woni’ ka-
lorimetrdin’ ishki i’di’sina quyin ha’m ji’lli’li’q ten salmaqli’g’i qarar 
tapqannan keyin onin temperaturasi’ t
s
 ti termometr ja’rdeminde wo’lshen’.
3. Kalorimetrge quyi’lg’an suwdi’n massasi’n m
s
 = ρ
s
V formuladan 
paydalani’p yesaplan’. Bunda ρ
s
 – suwdi’n ti’g’i’zli’g’i’.
4. Sali’sti’rmali’ ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i ani’qlani’p ati’rg’an denenin’ 
massasi’ m
d
 di ta’rezinin’ ja’rdeminde wo’lshen’.
5. Deneni jipke baylap, qaynap turg’an suwg’a sali’p qoyi’n’. Dene ha’m 
suwdi’n’ wortasi’nda ji’lli’li’q ten’ salmaqli’g’i’ qarar tapqandag’i’ denenin’ 
temperaturasi’ t
d
 ni’ jazi’p ali’n’. Bunda t
d
 = 100°C dep ali’w mu’mkin.