I(q-q). indd

Bruno, Galiley, Kepler, Nyuton ha’m basqa ali’mlardi’n’ izertlew jumi’slari’ 
Kosmos haqqi’nda haqi’yqi’y ko’zqaraslardi’ qa’liplestire baslag’an. 
XIX a’sirde juldi’zlardi’n’ planetalarg’a qarag’anda ko’p yese 
uzaq yekenligi ani’qlandi’. Galaktika haqqi’nda tu’sinik payda boldi’. 
1930-ji’llari’ galaktikani’n’ wo’lshemleri ha’m du’zilisi haqqi’nda uli’wma 
mag’luwmatlar ali’ndi’.
XX  a’sirdin’ yekinshi yari’mi’nda izertlewdin’ jan’adan-jan’a zatlari’ 
jarati’ldi’, aldi’n Jer orbitasi’na, keyinirek basqa planetalarg’a kosmosli’q 
raketalar ushi’ri’ldi’. Jerde turi’p quramalasqan a’sbaplardin’ ja’rdeminde 
Kosmos u’yrenildi. Ay, Quyash sistemasi’ndag’i planetalar izertlendi. Yen’ 
ku’shli optikali’q a’sbaplardi’n’ ja’rdeminde bizin’ ha’m basqa galaktikalardan 
kiyati’rg’an elektromagnit tolqi’nlar analiz yetildi. Sonday yetip Kosmosti’n’ 
du’zilisi ha’m rawajlani’wi’ haqqi’nda ilimiy ko’zqaraslarg’a iye boli’ndi’.
Ha’zirgi da’wirde de Kosmosti’ u’yreniw jedel tezliklerde dawam 
yetpekte. Astronomiyali’q izertlewler Jerdin’ jasalma joldaslari’na 
wornati’lg’an radioteleskoplar, sonday-aq, rentgen, gamma, ultrafi olet, 
infraqi’zi’l nurlardi’n’ ja’rdeminde de wo’tkerilmekte. 

---

128