Iqtisod Kazus (19-20) 19) Doimiy xarajat (tfc)

30 30 0 - - 50 1 80 30 50 30 50 7.5 3 95 30 65 10 21.66 4.3 6 108 30 78 5 13 36.66 9 118 30 88 3.3 9.77 8 13 150 30 120 2.3 9.2 - а) Доимий, ўзгарувчан ва маржинал харажатларга таъриф беринг. б) Жадвални ечимларни келтирган ҳолда тўлдиринг.

1. 
   Doimiy xarajat (TFC) – miqdori ishlab chiqarish hajmiga bog’liq bo’lmagan xarajat. Masalan, ish haqi, sug’urta haqi, ijara haqi va boshqalar O’zgaruvchan xarajat (TVC) – miqdori ishlab chiqarish hajmiga qarab o’zgarib turadigan xarajatlar.
   

Marjinal xarajat (MC) – qo’shimcha bir birlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari.

2. 
   TFC bu – doimiy xarajat bo’lganligi uchun ishlab chiqarish hajmi qancha bo’lsa ham o’zgarmas.
   

Miqdor nolga teng bo’lganda, o’zgaruvchan xarajat ham nolga teng bo’ladi.Chunki, mahsulot ishlab chiqarish miqdori o’zgaruvchan xarajatga bog’liq.

TC = TFC + TVC, AVC = TVC/Q, AFC = TFC/Q

Q=6 bo’lganda, AVC =13 ekan, shundan TVC ni topish uchun AVC *Q ya’ni 13*6 = 78.

MC = TC₂-TC₁ / Q₂-Q₁

Q=13 bo’lganda TCni topish uchun berilgan MC=8 dan foydalanib topdim. Ya’ni, TC – 118/13-9 = 8 deb tenglama tuzib, yechimida TC = 150 bo’ldi.

1. 
   Бозорда гўштга бўлган таклиф чизиғи қуйидаги билан ифодаланади:
   

Q(s) = 20 + 5*P
Бозорда гўштга бўлган талаб чизиғи қуйидаги билан ифодаланади:
Q(d) = 110 - 10*P
Бу ерда, Q(s) – таклиф миқдори, Q(d) – талаб миқдори, P – нарх(USD)
а) Бозордаги мувозанат нарх ва мувозанат миқдорни топинг.

б) Агар нарх 4 USD этиб белгиланса, мазкур гўшт бозорида тақчиллик/ортиқчалик қанчага тенг бўлади?

c) Агар нарх 8 USD этиб белгиланса, мазкур гўшт бозорида тақчиллик/ортиқчалик қанчага тенг бўлади?

д) Мазкур бозорда тақчиллик бўлмаслиги учун ҳукумат томонидан қандай чоралар кўрилиши лозим?

a) Muvozanat narxni topish uchun talab va taklif miqdorlarini tenglashtiramiz va topilgan muvozanat narxi talab yoki taklif chizig’iga qo’yib, muvozanat miqdorini topamiz.

20+5*P = 110-10*P

15*P = 90

P = 90/15

P = 6

Q(s) = Q(d) = 50

Demak, muvozanat narx 6 USD ga teng, muvozanat miqdor esa 50 ga teng.

2. 
   P = 4 USD
   

Q(s) = 20 + 5*P

Q(s) = 20 + 5*4, Q(s) = 40

Q(d) = 110 – 10*P

Q(d) = 110 – 10*4, Q(d) = 70

Q(s) – Q(d) = 40 – 70 = -30 taqchillik

2. 
   P = 8 USD
   

Q(s) = 20 + 5*8, Q(s) = 60

Q(d) = 110 - 10*8, Q(d) = 30

Q(s) – Q(d) = 60 – 30 = 30 ortiqchalik

3) ZO'R TV телеканалига 1 минутлик реклама беришнинг нархи $12 бўлиб ойига масимум 150 та буюртма қабул қила олади. Агар нарх 10 % га оширилса, буюртмалар сонини яна 50 тагача оширишни режалаштирмоқда.

а) Ушбу ҳолатда рекламанинг эластик ёки ноеластик хизмат эканлигини аниқланг.

б) Мутлақ ноеластик маҳсулотларга мисоллар келтиринг. Реклама ҳам мутлақ ноеластик маҳсулотга айланиши мумкинми? Жавобингизни асослаб беринг.

a) P₁ = 12, Q₁ = 150

P₂ = 12*10/100 + 12, Q₂ = 150+50

E = , = Q₂ - Q₁ / Q₁, = P₂ - P₁ / P₁

Q = 200 – 150 / 150 Q = 0.3

P = 13.2 – 12 / 12 P = 0.1

E = 0.3 / 0.1 E = 3

Demak, reklaman elastik xizmat ekan chunki E > 1.

8) 2019 йил якунларига кўра АҚШда ЯИМ 20,5 трлн. USD долларини ташкил этди. Ишсиз эса 3,6% га тенг бўлди.

1. Оукен қонуни нима? Иқтисодий сиёсат юритишда унинг аҳамияти қандай?

2. Оукен қонуни (1-2.5%) АҚШ шароитига тўлиқ мос келади деб фараз қилинг.

а) агар ишсизлик даражаси 1,6% ни ташкил этганида, ЯИМ қанчани ташкил этган бўларди?

б) агар ишсизлик 7 %ни ташкил этганида, ЯИМ қанчага ўзгарган бўларди?

1. 
   Ouken qonuni – Ishsizlik darajasi o’zgarishi va ishlab chiqarish hajmi o’zgarishi o’rtasidagi bog’liqlikni ifoda etadi.
   

Agar ishsizlik tabiiy darajasidan 1% ga oshsa, YIM hajmi 2.5% kamayadi.

1. 
   U(tabbiy) = 3.6%
   

YIM = 20.5 trln USD

U(normal) = 1.6%

YIM₂ = x

U(normal) – U(tabiiy) = 1.6% - 3.6% = -2% demak,

YIM = -2% * -2.5% = 5%

YIM₂ = 20.5 + 20.5*5/100 = 21.5 trln USD

2. 
   U(normal) = 7%
   

YIM₂ = x

7% - 3.6% = 4% demak,

YIM = 4% * -2.5% = -10%

YIM₂ = 20.5 + 20.5 *-10% = 18.4 trln USD