Iqtisodiy bilim asoslari

Ikkita fotostudiyaning avgust oyidagi pul tushumlari jadvali
1- fotostudiya
Mahsulot nomi
2- fotostudiya
Soni, dona
Narxi, so‘m
Soni, dona
Narxi, so‘m
280
1 200
Hujjat uchun foto
350
1 000
480
800
Badiiy foto 
200
700
120
3 000
Portret (30x40 sm)
80
3 000
4
250 000
To‘y fotoalbomi
10
150 000
80
20 000
Bitiruvchilar vinetkasi
120
12 000
20
50 000
Marosimlarda xizmat (soat)
30
35 000
___________ so‘m
Jami
___________ so‘m
Fotostudiyalarning avgust oyidagi xarajatlari jadvali
Miqdori, so‘m
Xarajat nomi
Miqdori, so‘m
1 500 000
Ijara haqi
800 000
1 200 000
Materiallar
1 650 000
180 000
Kommunal to‘lovlar
160 000
1 500 000
Xodimlarga ish haqi
1 250 000
100 000
Reklama
250 000
450 000
Boshqa xarajatlar
350 000
___________ so‘m
Jami xarajatlar
___________ so‘m
1. Fotostudiyalarning yalpi daromadlari va xarajatlarini hisoblang. Ularni 
taqqoslang.
2. Fotostudiyalarning mahsulotlari tarkibini, narxlarini taqqoslang. 
Ularning farqlanish sabablarini izohlab bering.
3. Fotostudiyalarning xarajatlari tarkibini tahlil qiling.
4. Har qaysi fotostudiya o‘z faoliyati natijalarini yaxshilash uchun 
nimalar qilishi kerak deb o‘ylaysiz?
5. Har bir fotostudiyaning foydasini hisoblang va o‘zaro taqqoslang.
Birinchi fotostudiya shaharning markazida, ikkinchisi esa chekkarog‘ida 
joylashgan.
Yalpi daromad
TR = p . q
Foyda
P = TR — TC
Formula
http:eduportal.uz

---

32
1. Foyda bilan daromadning qanday farqi bor?
2. Foydaning tadbirkorlik uchun muhimligini asoslab bering.
3. Daromadning ortishi har doim ham foydaning ortishini anglatadimi?
4. Firmaning iqtisodiy ahvolini nimadan bilish mumkin? 
5. Tovar narxini tushirib ham foydani ko‘paytirish mumkinmi? Qanday 
qilib?
6. Firmaning foydasi qanday maqsadlarda ishlatiladi?
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
Firma hafta davomida 2000 dona mahsuloti ning 25% ini 1000 so‘mdan, 
45% ini 1200 so‘mdan, qolganini esa 900 so‘mdan sotdi. Fir maning bu haftadagi 
daromadi qanchani tashkil qildi? Firma har bir tovarini o‘rta cha necha so‘mdan 
sot gan? Firma bu haftada 560 000 so‘m foyda olgan bo‘lsa, uning bir haf talik 
umumiy xarajat lari necha so‘mni tash kil qilgan? Firmaning bir dona tovar uchun 
sarflangan o‘rtacha sarf-xarajati necha so‘mni tashkil qilgan?
Mashq
Firmaning foydasi quyidagi maqsadlarda ishlatiladi:
— foydaning tegishli qismi davlatga soliq tariqasida to‘lanadi; 
— firma faoliyatini rivojlantirish uchun yangi texnologiyalarni sotib olishga, 
yangi bino va inshootlar qurishga sarflanadi;
— foydaning qolgan qismi esa korxona egalarining foydasi sifatida 
o‘zlashtiriladi, aksiyadorlarga dividend sifatida taqsimlab beriladi.
Investitsiya qilish (sarmoyalash)
 — mablag‘ni ishlab chi qarishni 
rivojlantirishga sarflash.
Buni yodda tuting!
•
Foyda tadbirkorlarni biznesdagi yo‘qotishlarga va tavakkalchilik 
orqali zarar ko‘rishlari xavfiga qaramasdan faoliyat yuritishga majbur 
etadigan eng asosiy rag‘bat sanaladi.
•
Firma egasi uchun ko‘proq daromad qilish emas, balki ko‘proq 
foyda olish muhimroq. 
Har bir firmaning maqsadi shunchaki foyda olish emas, balki imkoni boricha 
ko‘proq foyda olish, ya’ni foydani maksimallashtirishdan iborat. Foydani esa 
ikki xil usulda ko‘paytirish mumkin. Birinchisi, yalpi daromadni ko‘paytirish 
evaziga, ikkinchisi esa umumiy xarajatni kamaytirish hisobiga.
http:eduportal.uz

---