Iqtisodiy fanlar kafedrasi

Moliviy nazorat va uning turlari

	Nazoratning qo‘llanish doirasi	Yuridit shaxsga nisbatan nazorat shakli	Nazorat sub’ektlari	Nazoratni olib boruvchi shaxs yoki organ
1	Boshkaruvdagi nazorat (keyinchalik) X1X asrlarga kadar	Tashki	Dalat nazorati (keyinchalik)	Davlat boshkaruvidagi mutaxasis xodimlar
2	Moliyaviy nazorat (Dastlabki, joriy va keyinchalik)	Ichki	Taftish va nazorat guruxlari	Buxgalter –iktisodchi mutaxasislar
			Ichki audit bulimi	Malaka sertifikatiga ega auditorlar
		Tashki	Davlat nazorati	O‘z.R. xisob palatasi, O‘z.R.Moliya vazirligi, O‘z.R.Solik umitasi, O‘z.R.Bojxona kumitasi, O‘z.R.Prokuraturasi va boshka yuridik tashkilotlar mutaxasislari
			Bank va irjalar nazoarti	mutaxasislar
			Moliyaviy yuridik ekspertiza	mutaxasislar
			Tashki audit	Malaka sertifikatiga ega auditorlar

Iqtisodiyotda sodir bo‘ladigan iqtisodiy inqirozlari buxgalter auditorlar xizmatiga bo‘lgan talabni yanada kuchaytirdi. Bu davrlarda auditorlik tekshiruvi sifatiga talablar murakkablashtirildi hamda majburiy tus oldi. Bular hammasi ushbu xizmatga bozor talabini oshirdi. Hamma davlatlarda iqtisodiy va moliyaviy axborotlarga zarur talablar belgilanib, ular auditor xulosasi bilan birga albatta chop etilishi belgilandi. Audit aldamchilikka qarshi katta qurol bo‘lib xizmat qila boshladi.
Angliyada auditorlar deb moliyaviy hisobotning ishonchliligini nazorat qilish bilan shug‘ullanuvchi barcha mutaxassislar, shu jumladan davlat tashkilotida ishlayotgan mutaxassislar ham hisoblanadi. Frantsiyada mustaqil moliyaviy nazorat bilan shug‘ullanuvchi ikki professional tashkilot buxgalter ekspertlar ularning vakolatiga bevosita buxgalteriya hisobini, hisobot tuzish ushbu doirada konsalting xizmatlari ko‘rsatish hamda moliyaviy hisobot ishonchliligini nazorat qiluvchi schetlar bo‘yicha komissarlar mavjud. AQShda moliyaviy hisobotning ishonchliligini tekshiradigan diplomli jamoat buxgalterlari mavjud.
Rivojlangan barcha davlatlarda buxgalter auditor mutaxassisligini egallashga hohish bildirganlar uzoq yillar davomida o‘qishi amaliyot bilan shug‘ullanishi va ko‘plab imtihonlarni topshirishlari lozim.