Ikkinchisi: Patent va mualliflik huquqi. Patentlar va mualliflik huquqlari yangi mahsulotlar yoki adabiyot, san'at va musiqa asarlari yaratuvchilariga o'z ixtirolari va ijodlarini sotish yoki litsenziyalash bo'yicha eksklyuziv huquqlarni beradi. Ishlab chiqarish texnologiyalariga patent ham berilishi mumkin. Patentlar va mualliflik huquqlari faqat cheklangan yillar davomida monopol pozitsiyalarni taqdim etadi. Patentning amal qilish muddati tugagandan so'ng, bozorga kirish uchun to'siq yo'qoladi. Patentlar va mualliflik huquqlari g'oyasi firmalar va shaxslarni ixtirochilarga o'z sa'y-harakatlari samaralarini sotish bo'yicha eksklyuziv huquqni kafolatlab, yangi mahsulot va jarayonlarni ixtiro qilishga undashdir. Biroq, eksklyuziv huquqlar faqat cheklangan muddatga kafolatlanadi. Shunday qilib yaratilgan monopoliya vaqtinchalik.
Agar firma boshqa firmaning patentini buzgan holda noqonuniy ravishda bozorga kirsa, u sud qarori bilan sotishni to'xtatishga majbur bo'lishi mumkin. Masalan, 1985 yilda federal sudya Kodak korporatsiyasi 1976 yildan buyon tezkor kameralarni ishlab chiqarish va sotish orqali Polaroid korporatsiyasiga berilgan etti patentni buzgan deb qaror qildi. Sud qarori 1986 yil yanvar oyining ikkinchi haftasida kuchga kirganida, 1980-yillarning o'rtalariga kelib tezkor kameralarning yillik sotilishining 25% tashkil etgan Kodak ushbu kameralarni ham, ular uchun ham filmni ishlab chiqarishni to'xtatishi kerak edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |