Iqtisodiy o’sish sikllari

Makroiqtisodiy darajada iqtisodiy o’sishning asosiy lo’satkichlari quyidagilardan iborat:

• Makroiqtisodiy darajada iqtisodiy o’sishning asosiy lo’satkichlari quyidagilardan iborat:
• 1. YaIM va milliy daromadning mutloq hajmi va uning o’sish sur’ati;
• 2.YaIM va milliy daromadning aholi jon boshiga to’g’ri keladigan miqdori va uning o’sish sur’ati;
• 3.YaIM va milliy daromadning iqtisodiy resurs xarajatlari birligi hisobiga to’g’ri keladigan miqdori va uning o’sish sur’ati.
• Iqtisodiy o’sishning alohida tomonlarini tavsiflovchi ko’rsatkichlari ham mavjud bo’lib, ulardan asosiylari ishlab chiqaruvchi kuchlar rivojlanish darajasi, mehnat unumdorligining o’sishi va ish vaqtini tejash, shaxsiy daromad va foyda massasi, milliy iqtisodiyotning tarmoq tuzilishi kabilar hisoblanadi.
• Ishlab chiqaruvchi kuchlar darajasi quyidagi ko’rsatkichlar bilan tavsiflanadi:shlab chiqa
• A)ishlab chiqarish vositalarining rivojlanganlik darajasi;
• B) xodimning malakasi va tayyorlanganlik darajasi;
• C)ishlab chiqarishning moddiy va shaxsiy omilio’rtasidagi nisbat;
• D)mehnat taqsimoti, ishlab chiqarishning tashkil etilishi, ixtisoslashtirilishi va kooperatsiyasi.

IQTISODIY O’SISHNING TURLARI.

• Ijtimoiy mahsulotning o’sish sur’ati bilan ishlab chiqarish omillari miqdorining o’zgarishi o’rtasidagi nisbat iqtisodiy o’sishning ekstensiv va intensiv turlarini belgilab beradi.
• Ekstensiv iqtisodiy o’sishga ishlab chiqarishning avvalgi texnikaviy asosi saqlanib qolgan holda ishlab chiqarish omillari miqdorining ko’payishi tufayli erishiladi. Aytaylik, mahsulot ishlsb chiqarishni ikki hissa ko’paytirish uchun mavjud korxona bilan bir qatorda o’rnatilgan uskunalarning quvvati, miqdori va sifati, ishchi kuchining soni va maalaka tarkibi amalga oshirilsa, ishlab chiqarish samaradorligi o’zgarmay qoladi.

Iqtisodiy o’sishning intensiv turi sharoitida mahsulot mahsulot chiqarish miqyoslarini kengaytirishga ishlab chiqarish omillarini sifat jihatdan takomillashtirish, yanada ilg’or ishlab chiqarish vositalarini va yangi texnikani qo’llash, ishchi kuchi massasini oshirish, mavjud ishlab chiqarish potensialidan yaxshiroq foydalanish yo’li bilan erishiladi. Intensiv yo’l ishlab chiqarishga jalb etilgan resurslarning har bir birligidan olinadigan samaraning , pirovard mahsulot miqdorining o’sishida, mahsulot sifatining oshishi o’z ifodasini topadi. Bunda mahsulot ishlab chiqarishni ikki hissa oshirish uchun mavjud korxonaga teng bo’lgan yana bir korxona qurishga xojat yo’q.

• Iqtisodiy o’sishning intensiv turi sharoitida mahsulot mahsulot chiqarish miqyoslarini kengaytirishga ishlab chiqarish omillarini sifat jihatdan takomillashtirish, yanada ilg’or ishlab chiqarish vositalarini va yangi texnikani qo’llash, ishchi kuchi massasini oshirish, mavjud ishlab chiqarish potensialidan yaxshiroq foydalanish yo’li bilan erishiladi. Intensiv yo’l ishlab chiqarishga jalb etilgan resurslarning har bir birligidan olinadigan samaraning , pirovard mahsulot miqdorining o’sishida, mahsulot sifatining oshishi o’z ifodasini topadi. Bunda mahsulot ishlab chiqarishni ikki hissa oshirish uchun mavjud korxonaga teng bo’lgan yana bir korxona qurishga xojat yo’q.