Iqtisodiy o'sish


Turli mamlakatlarning iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari va hozirgi iqtisodiy darajasi


Download 1.54 Mb.
bet2/4
Sana23.11.2023
Hajmi1.54 Mb.
#1796183
1   2   3   4
Bog'liq
iqtsodiy o\'sishni tushunish

Turli mamlakatlarning iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari va hozirgi iqtisodiy darajasi


Mamlakatlar

Iqtisodiy o'sish davri

Dastiab -ki jon boshiga
real YalM,
doll.

So'nggi
jon boshiga
real YalM,
doll.

Iqtisodiy o'sish sur'ati,
%

Hozirgi
(2002)jon
boshiga
real
YalM,
doll.

Yaponiya

1890-1990

842

16144

3,00

26070

Braziliya

1900-1987

436

3417

2,39

7250

Kanada

1870-1990

1330

17070

2,15

28070

Germaniya

1870-1990

1223

14288

2,07

26220

AQSH

1870-1990

2244

18258

1,76

35060

Xitoy

1870-1990

401

1748

1,71

4390

Meksika

1900-1987

649

2667

1,64

8540

Buyuk Britaniya

1870-1990

2693

13589

1,36

25870

Argentina

1900-1987

1284

3302

1,09

9930

Indoneziya

1900-1987

499

1200

1,01

2990

Pokiston

1900vl987

413

885

0,88

1940

Hindiston

1900-1987

378

662

0,65

2570

Bangladesh

1900-1987

349

375

0,08

1720

Jon boshiga hisoblangan real YalM bu iqtisodiyot ehtiyojini qondirishga naqadar qodir ekanligini bildiradi. Buni aniqlash uchun YalM hajmi aholi soniga bo'linadi. YalM hajmi ko'p boigani bilan, agar aholi ham ko'p bo'lsa jon boshiga YalM kam bo'ladi. YalM hajmi kichik bo'lgani holda aholi soni ham kam bo'lsa, jon boshiga YalM ko'p bo'lishi mumkin.

Jon boshiga hisoblangan real YalM bu iqtisodiyot ehtiyojini qondirishga naqadar qodir ekanligini bildiradi. Buni aniqlash uchun YalM hajmi aholi soniga bo'linadi. YalM hajmi ko'p boigani bilan, agar aholi ham ko'p bo'lsa jon boshiga YalM kam bo'ladi. YalM hajmi kichik bo'lgani holda aholi soni ham kam bo'lsa, jon boshiga YalM ko'p bo'lishi mumkin.

Ma'lumotlar iqtisodiy o'sish notekis borishini ko'rsatsada. Agar ilgarilari Angliya eng ilg'or mamlakat bo'lsa, keyinchalik uning o'rnini Yaponiya, AQSH va Kanada egalladi. Xitoy va Hindiston ilgari orqada qolgani holda keyingi paytda jadal o'sa boshladi. Masalan, 2021—2022-yillarda Hindistondagi iqtisodiy o'sish yiliga 8% ni tashkil etdi. Xitoy har 10 yilda YalMning 2 barobar ko'payishiga erishdi. Shunday vazifani o'z oldiga Rossiya ham qo'ygan.

Ma'lumotlar iqtisodiy o'sish notekis borishini ko'rsatsada. Agar ilgarilari Angliya eng ilg'or mamlakat bo'lsa, keyinchalik uning o'rnini Yaponiya, AQSH va Kanada egalladi. Xitoy va Hindiston ilgari orqada qolgani holda keyingi paytda jadal o'sa boshladi. Masalan, 2021—2022-yillarda Hindistondagi iqtisodiy o'sish yiliga 8% ni tashkil etdi. Xitoy har 10 yilda YalMning 2 barobar ko'payishiga erishdi. Shunday vazifani o'z oldiga Rossiya ham qo'ygan.


Bu shundan darak beradiki, ilg'or mamlakatlar abadul-abad oldinda borib, boshqalar orqada sudralib qolmaydi. Buni hozirgi iqtisodiy o'sish ham tasdiqlaydi. Osiyo arslonlari hisoblangan Koreya Respublikasi, Malayziya, Tayvan kabi mamlakatlar jadal rivojlanib, qoloqlikdan chiqa oldilar. Yevropada Norvegiya va Finlyandiya ham ilg'orlar safiga qo'shildi. Ulardagi YalM o'sishi dunyoning o'rtacha sur'atidan ancha oshib ketdi.

Iqtisodiy o'sish omillari

Iqtisodiy o'sish ishlab chiqarishning rivojlanishi bo'lar ekan, bunga ta'sir etuvchi kuchlar ishlab chiqarish omilla-ridan boshqa narsa bo'lishi mumkin emas. Shu sababli bu resurslarning miqdori, sifati va ularning naqadar samarali ishlatilishiga bog'liq bo'ladi, chunki resurslar ishlab chiqa­rish omillariga aylanadi.


Resurslar ko'payganda tovarlar va xizmatlar oldingidan ko'proq yaratiladi. Masalan, yangi yerlar ochilsa, yangi konlar, suv manbalari ishga tushirilsa, mashina-uskunalar va ishlovchilar soni ko'paytirilsa, shubhasiz ishlab chiqarish o'sadi.

Bozor iqtisodiyotining qonun-qoidalari

Iqtisodiy o'sish yuz berishi uchun bozor talabiga muvofiq tovar va xizmatlarni yaratish kerak bo'ladi. Biz bilamizki, iqtisodiy o'sish YalM ko'payishini anglatadi. YalM esa tovar va xizmatlarning bozordagi qiymati. Agar ular sotilmasa bozor qiymati yuzaga kelmaydi. Shu sababli bozorbop tovar va xizmatlarni yaratish iqtisodiy o'sishni ta'minlaydi.


Resurslar kamyob bo'lganidan, ulardan samarali foydalanish iqtisodiy o'sishning asosiy shartiga aylanadi, biroq tabiiy resurslarning oz yoki ko'pligi ham o'z ahamiyatini yo'qotganicha yo'q. Shu sababli Quvayt, Saudiya Arabistoni kabi mamlakatlarning iqtisodiy o'sishi, ular yerining neftga boyligi bilan izohlanadi.

Download 1.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling