Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi sharhi: O‘zbekistonda to‘rt yil ichida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish

Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish bo‘yicha istiqbolli rejalar

Prezidentning 2020 yil 5 oktyabrdagi farmoni bilan "Raqamli O‘zbekiston - 2030" Strategiyasi tasdiqlandi, unda kelgusi ikki yilda mamlakatimiz hududlari va iqtisodiyotning real sektori tarmoqlaridagi korxonalarda boshqaruv, ishlab chiqarish va logistika jarayonlarini raqamlashtirish bo‘yicha 280 dan ortiq loyhalarni amalga oshirish rejalashtirilgan.
«Raqamli O‘zbekiston — 2030» Strategiyasining maqsadli ko‘rsatkichlar

Ko‘rsatkich nomi	O‘lchov birligi	Joriy holati	Yillar kesimidagi maqsadlar
2022	2025	2030
Respublika bo‘ylab qurilgan optik tolali aloqa tarmog‘ining uzunligi	ming km	41	70	120	250
Respublika hududlarining yuqori tezlikdagi Internet jahon axborot tarmog‘i bilan qamrov darajasi	foiz	67	74	85	100
Ijtimoiy ob’yektlarning yuqori tezlikdagi Internet jahon axborot tarmog‘i bilan ta’minlanganlik darajasi	foiz	45	100	100	100
Uy xo‘jaliklarining keng polosali Internet jahon axborot tarmog‘i bilan ta’minlanganlik darajasi	foiz	67	74	85	100
Aholi punktlarining keng polosali mobil aloqa tarmog‘i bilan qamrov darajasi	foiz	78	100	100	100
Elektron hukumatni rivojlantirish xalqaro reytingida «Elektron hukumatni rivojlantirish indeksi»ning samaradorlik ko‘rsatkichi	ball (0-1 oralig‘ida)	0,66	0,70	0,75	0,86
Davlat xizmatlari markazlari tomonidan ko‘rsatiladigan davlat xizmatlariga nisbatan Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali ko‘rsatiladigan elektron davlat xizmatlarining ulushi	foiz	34	60	70	90
Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali elektron davlat xizmatlariga nisbatan mobil qurilmalar yordamida foydalanish imkoniyatiga ega elektron davlat xizmatlari ulushi	foiz	5	30	42	60
Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali ko‘rsatiladigan tranzaksiyaviy xizmatlar ulushi	foiz	25	45	60	75
Korxona resurslarini boshqarish tizimini (ERP) joriy qilgan yirik xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar ulushi	foiz	20	40	65	100
Onlayn bank xizmatlari foydalanuvchilari soni (yuridik va jismoniy shaxslar)	mln nafar	10	15	17	20
Dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalari texnologik parkining inkubatsiya va akseleratsiya dasturlariga kiritilgan startap-loyihalar soni	dona	50	250	700	2 300
Axborot texnologiyalari sohasida kadrlarni tayyorlash bo‘yicha oliy ta’lim va o‘rta maxsus ta’lim muassasalariga qabul kvotalar soni	ming	7	12	15	20

Yaqin kelajakda raqamli iqtisodiyotning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi ulushini 2 baravarga ko‘paytirish maqsadi qo‘yildi.
Keyingi ikki yilda raqamli infratuzilmani rivojlantirish uchun qariyb 2,5 milliard dollar investitsiyani jalb qilish rejalashtirilgan. Toshkent shaharlaridagi uchta yirik ma’lumotlar markazlarini (5 Pbaytdan 10 Pbaytgacha kengaytirish), Buxoro va Qo‘qonda (har biri 50 Pbaytgacha) ishga tushirish, shuningdek, belgilangan telekommunikatsiya tarmog‘ini yanada kengaytirish va mobil aloqa tarmog‘ini modernizatsiya qilish rejalashtirilgan. Natijada har bir aholi punktida uy xo‘jaliklari kamida 10 Mbit/s tezlikda Internetga kirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.

IT mutaxassislarini tayyorlash

O‘zbekistonda 120 dan ortiq oliy o‘quv yurtlari faoliyat yuritmoqda, ularning har birida raqamli ta’lim moduli joriy etilmoqda va inkubatsiya markazlari ochilmoqda. Vertikal ta’limning mutlaqo yangi tizimi yaratishga qaratilgan IT-ta’limni rivojlantirish dasturi qabul qilindi. 2020 yilda "bir million" dasturchi nomli loyiha amalga oshirilishi boshlandi, bu esa dasturiy ko‘nikmalarni bepul o‘qitish imkonini yaratdi va uning doirasida 130 mingdan ortiq tinglovchilar ta’lim olishmoqda.

Respublika tumanlarida IT-ko‘nikmalarni o‘zlashtirish uchun keng ko‘lamli ta’lim dasturlarini ta’minlovchi o‘quv markazlari tashkil etilmoqda. Hozirda 100 dan ortiq bunday markazlar ochilgan bo‘lib, 85 mingdan ortiq tinglovchi o‘qitiladi, 2021 yilda qo‘shimcha ravishda 200 ga yaqin mana shunday markaz ochish ko‘zda tutilmoqda. Treningdan so‘ng, markaz bitiruvchilari mamlakatning har bir mintaqasida ochilgan IT-Park filiallari tarmog‘ida frilancyerlar, startaplar va hatto IT kampaniyalarining asoschilari sifatida o‘zlarining potensialini ochib berishi mumkin.

Xulosa

O‘tgan 2020 yil “Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili” deb e’lon qilindi va kelgusi 5 yil davomida raqamli iqtisodiyotga faol o‘tish asosiy ustuvor vazifalardan biri sifatida belgilandi.
Tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish jarayonlarida raqamli texnologiyalarni joriy etishning istiqbollari va rentabelligi muvaffaqiyatli biznesni rivojlantirishning turli misollarida uchraydi. Kapitallashuv bo‘yicha dunyodagi o‘nta eng yirik kompaniyaning sakkiztasi «Apple», «Microsoft», «Alphabet», «Amazon», «facebook», «Alibaba Group», «Tencent», «Visa Inc.» raqamli hisoblanadi.
Xorijiy mamlakatlar tajribasi shuni ko‘rsatadiki, raqamli iqtisodiyot bir vaqtning o‘zida keng sohalarda rivojlanmoqda va cheklangan miqdordagi kompaniyalar tomonidan, ularga maxsus vakolatlar va resurslar berilgan bo‘lsa ham, odatda qurilmaydi. Shuning uchun raqamli iqtisodiyotda asosiy rolni kuchli tadbirkorlik va innovatsion yondashuvga ega bo‘lgan xususiy biznes egallashi, davlat esa xususiy tashabbus uchun infratuzilma va sharoit yaratishi bilan shug‘ullanish kerak.
Eng muhimi, mamlakatda AKTni, shu jumladan, arzon narxda yuqori tezlikdagi Internetni rivojlantirish, xususiy biznesning mehnat unumdorligini oshirish, xarajatlarni kamaytirish, shuningdek, ishlab chiqarish va daromadni oshirish uchun turli ishlab chiqarish jarayonlariga raqamli texnologiyalarni joriy etishga qiziqishi bilan hamnafas bo‘lishi kerak.
O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish bo‘yicha davlat o‘z rolini muvaffaqiyatli uddalamoqda, bu erishilgan natijalar va yaqin istiqbolga mo‘ljallangan ulkan maqsadlardan dalolat beradi.