Iqtisodiy tahlilning metodi va unda qo‘llaniladigan an’anaviy ususllar. Reja

Iqtisodiy tahlilning metodi va unda qo‘llaniladigan an’anaviy ususllar.
Reja:
1.Iqtisodiy tahlilning metodi va uning o‘ziga xos muhim xususiyatlari.
2.Iqtisodiy tahlil metodologiyasi haqida tushuncha va uning asosiy elementlari tavsifi
3.Iqtisodiy tahlilda qo‘llaniladigan usullar va ularni guruhlarga ajratish.
Metod - grekcha «methodos» so‘zidan olinib nazariya, ta’limot va «maliyotni o‘rganishdagi yondashuv yo‘llaridir. Keng ma’noda metod tabiat va jamiyatdagi jarayonlar, predmetlar hamda voqeliklami tadqiq etishning o‘zaro bog‘langan yalpi usullari, tamoyillari, shuningdek haqiqatni bihshning vositalari, uslublari va yo‘llari tushuniladi.
“Tahlilning metodi - bu maxsus usullar yordamida reja, uchet, hisobot va axborotlami boshqa manbalarini ishlash yo‘li bilan amalga oshiriladigan, xo‘jalik rejalarini bajarilishiga va xo‘jalikni rivojlanish dinamikasiga ayrim omillar ta’sirini sistemali kompleks о‘rganish, o'lchash va umumlashtirish usulidir”¹.
Iqtisodiy tahlilning usullarini quyidagi ikki guruhga ajratish mumkin:
- Oddiy-an’anaviy (odatdagi) usullar guruhi.
- Iqtisodiy - matematik (omilli tahlil) usullar guruhi.
Oddiy-an’anaviy (odatdagi) usullar guruhiga iqtisodiy tahlil paydo bo‘lgandan buyon an’anaga aylanib, amaliy tajribada keng qo‘llanilib kelayotgan usullar kiritiladi. Ulaming tarkibiga mutloq va nisbiy farqlami aniqlash, taqqoslash, guruhlashtirish, balansli bog‘lanish, zanjirli bog‘lanish, indeks, foizlar va hokazo usullami kiritishimiz mumkin bo‘ladi.
Iqtisodiy-matematik usullar tarkibiga esa odatda korrelyatsion va regratsion tahlil, integral usuli, matematik yoki chiziqli programmalashtirish usuli, determinantlar usuli, iqtisodiy tashxis qo‘yish usuli, logarifmlar usuli, nazariy o‘yin usuli va hokazolami kiritishimiz mumkin.


Topshiriq№1


Aqliy hujum:
1. «Metod» so'zining lug‘aviy ma’nosi nimadan iborat?
2. Tahlil fanining metodiga iqtisodchi olimlar qanday ta’rif berishgan?
3. Iqtisodiy tahlil fani metodining o‘ziga xos muhim xususiyatlari nimalardan iborat?
4. Tahlilda qo‘llaniladigan usullar qanday guruhlarga ajratib o‘rganiladi?
5. Mutlaq va nisbiy farqlami aniqlash usuli va uning mohiyati haqida tushuncha bering.
6. Guruhlashtirish usuli to‘g‘risida ma’lumot bering.
7. Taqqoslash usuli va uni qo‘llash shartlarini tushuntirib bering.
8. Zanjirli boglanish usulining asosiy xususiyati nimadan iborat?