Iqtisodiy xavfsizlik” kafedrasi I. A. Bakiyeva., B. U. Shermuhamedov

III MAVZU BOZOR MUVOZANATINI TA`MINLASH MODELLARI


1-masala

Biror A tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha:

Qd=600-100P
Qs=150+50P
a) A tovar bozordagi muvozanat holat
b) davlat A tovarning har bir donasi uchun 1.5 so‘m soliq belgiladi. Ushbu tovar uchun sotuvchi va xaridor qanchadan yo‘qotishlari aniqlansin.
Yechish:
600-100P=150+50P
50P+100P=600-150
150P=450; P=3
Pe=3Qd=600-100*3=600-300=300
Qe=300; Qs=150+50*3=150+150=300
Talab va taklif chizig‘ini grafikda ifodalaymiz.

Soliqlar har bir sotilgan tovarga qo‘shilgani uchun taklif funktsiyasi quyidagicha o‘zgaradi:

Qs=150+50*(P-1.5)=150+50*P-75=75+50P
Yangi muvozanat nuqtani aniqlaymiz.
75+50P=600-100P
50P+100P=600-75
Pe=3,5; Qe=250; Qd=600-100*3,5=250 dona
Ishlab chiqarish talab hajmiga teng miqdorda iste’mol qildi deb faraz qilinadi. Ishchilar to‘laydigan jami soliq miqdori:
250*1.5=375
TR₀=3*300=900; TR₁=3.5*250-375=500
Iste’molchilar yo‘qotishi R₀, V, E, R₁to‘rtburchak yuziga teng.
S _{R0, V, E, R1}=250(P₀-P₁)=250-(3-3.5)=250*(-0.5)=-125
Ishlab chiqaruvchining yo‘qotishi:
S_P2ABD0=250*(P₂- P₁)=250*(2-3)=-250


2-masala

Erga talab quyidagi funktsiya orqali berilgan

Q=200*4R
Q-foydalangan er
R-renta % (1ga 1000 so‘m)
Agar er hajmi 100 ga bo‘lsa muvozanat er qancha bo‘ladi. Bank %stavkasi 1,25% bo‘lsa, 1ga erning narxi necha so‘m bo‘ladi?
Agar davlat maksimal rentasi 1ga uchun 20000so‘m qilib belgilasa, ushbu siyosat natijasida er egasini sof iqtisodiy rentasi qanday o‘zgaradi?
Yechish:

Muvozanat renta darajasini muvozanatlik tenglamasidan aniqlaymiz

100=200-4R
Bunda R=25000 so‘m bo‘ladi
Er narxinni ma’lum formulalar orqali hisoblaymiz
P_ep=Renta/%stavkasi=25000/1,25=2000000 er rentasi
Agar davlat er rentasini 20000 so‘m qilb belgilasa, erga talab
Qd=200-4*20=120ga bo‘ladi.
Demak erga talab taklifdan oshib ketadi.
Er egasini sof iqtisodiy rentasi:
1000*25=25000 so‘mdan 1000*20=20000 so‘mga kamayadi.