Iqtisodiyot asoslari

6. Bozor iqtisodiyoti … asoslangan iqtisodiyotdir. 
7. Quyida keltirilgan tavsiflardan qaysi biri bozor iqtisodiyoti uchun xos 
emas: 
a) Raqobat; 
b) Markazlashgan rejalashtirish; 
c) Xususiy mulk; 
d) Tadbirkorlik tanlovi erkinligi. 

Asosiy tushuncha va terminlar:
 
a) Mulkchilik huquqi 
b) Bozor. 
c) Narx mexanizmi. 
d) Mehnat taqsimoti. 
e) iqtisodiy xarajatlar. 
f) iqtisodiy foyda. 
1. Muqobil xarajatlar 
2. Mehnat jarayonini har xil xodimlar tomonidan bajariluvchi alohida 
operasiyalarga bo’lish. 
3. Narx signallari asosida resurlarni taqsimlash va ulardan foydalanish. 
4. Muqobil xarajatlar chegirib tashlangandan keyingi firmaning yalpi daromadi. 
5. Sotuvchi va xaridorni birlashtiruvchi mexanizm. 
6. Iqtisodiy resurslarga egalik qilish va (yoki) foydalanish huquqi. 

To’g’ri-noto’g’ri: 
1. Raqobatli bozor tizimining amal qilish doirasida sof iqtisodiy muammolar: 
“Nima, qanday, kim uchun ishlab chiqarish kerak? ” hal etiladi, ijtimoiy adolat 
muammolari davlat zimmasiga yuklatiladi. 
2. Mukammal yoki erkin bozor raqobati – bu shunday raqobatki, unda sotishga 
taklif etilayotgan tovarning narxiga bozor ishtirokchilaridan hech biri ta’sir 
etolmaydi. 
Nomukammal raqobat- talab va taklif muvozanatining buzilishiga olib 
keluvchi narx shakllanish jarayoniga har qanday monopol aralashuvdir. 
3. Bozor narx mexanizmi o’z-o’zini boshqarish, o’z-o’zini tartibga solish va
iqtisodiyotning barqaror rivojlanishini kafolatlaydi. 
4. Nomukammal raqobatchi o’zi sotib olayotgan yoki sotayotgan tovarlar narxiga 
ta’sir ko’rsata olmaydi. 

---

19 
5. Avtomobillarga yoqilg’i quyish shahobchasi - bozorning bir ko’rinishiga misol 
bo’la oladi. 

Mashqlar: 
1. Daromadlar va xarajatlar iqtisodiy aylanmasini tahlil qiling va o’z 
fikrlaringizni bayon qiling. 
2. Quyidagi holatga o’z fikringizni bildiring: 
“Asalari gullarni changlatish uchun emas, balki asal olish uchun nektar 
yig’adi. Provardida esa u gullar manfaatiga xizmat qiladi. Xuddi shunday holat 
korxona bilan ham yuz beradi.” 
3. Raqobatli bozor iqtisodiyotining ijobiy tomonlarini ko’rsating. Sizning 
fikringizcha uning salbiy tomonlari nimalardan iborat? Davlatning bozor 
iqtisodiyotiga aralashish usullarini sharhlab bering. 
4. Bozor tizimining muhim tavsifi va uning samarali amal qilishining sababi, 
kapitaldan keng miqyosda foydalanishdir. Bozor iqtisodiyoti samaradorligi 
o’sishiga imkoniyat yaratuvchi, bozor iqtisodiyotining ikki tavsifini aytib 
o’ting.