Iqtisodiyot asoslari

To’la qiymatli talab.
To’la qiymatli talabga ega bo’lgan Mahsulotlarga 
non, yog’, sut kabi doimo talab qilinadigan Mahsulotlar kiradi.
 
Mavsumiy talab. 
 
Kamayib boruvchi talab.
Kishilarning daromadi kamaygandagi talabi. 
 
Haddan tashqari oshib kåtgan talab.
Bunday talab ishlab chiqaruvchilar 
ma’lum õildagi tovarlar narõini oshirsalar ham talabni qondira olmaydilar. 
 
Bir må’yorda turmaydigan talab. 
 
Yashirin talab.
Bu talab õilini haqiqiy imkoniyatlar bilan aMalga 
oshirilgan imkoniyatlar orasidagi farq tashkil etadi. 
 
Taklif ishlab chiqaruvchilarning ma’lum vaqt oraliqlarida ma’lum 
narxlar asosida mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish xohishlari bilan 
ifodalanadi. 
 
Taklifning narxga bog’liqligi taklif qonuni bilan ifodalanadi. 
Taklif xohishning narx darajasiga to’g’ri bog’liqligi ishlab chiqarish omillari 
unumdorligining pasayib borish qonuni bilan izohlanadi. Narx darajasining 
o’zgarishi taklif hajmining o’zgarishga olib keladi. g’ayrinarxiy omillarning 
harakati taklif hajmining o’ngga (agar u o’ssa) yoki chapga (agar u kamaysa) 
siljishiga olib keladi. Taklif hajmiga ta’sir etuvchi g’ayri-narxiy omillar jumlasiga: 
ishlab chiqarish resurslariga narx darajasi, ishlab chiqarish texnologiyasidagi 
o’zgarishlar, soliqqa tortish va subsidiya kabi omillarni kiritish mumkin. 
Taklif chizmasi narx bilan taklif 
hajmi o’rtasidagi to’g’ri bog’liq-likni 
grafik tarzda ko’rsatib beradi 
P 
P
1
P
2
0 
Q 
Q
2
Q
1
Q
4
Q
3
S
2
S
1

---

21 
Talab va taklifning o’zaro ta’siri, ularning muvozanatlashuvi narx 
mexanizmi va raqobat asosida amalga oshiriladi. Bu xil o’zaro ta’sirlashuvlar talab 
va taklif kattaliklari muvozanatlashuvi muvozanat narxining shakllanishiga olib 
keladi. 
Shunisi ajablanarliki, talab va taklifni tartibga solish mexanizmi tovar 
bozorlarida ham, resurslar bozorida ham bir xil amalda bo’ladi. 
