Iqtisodiyot bilan tanishuv

sANA sINF viii vAQT:45 Mavzu: IQTISODIYOT BILAN TANISHUV

Ta’limiy maqsadi: O’quvchilarni iqtisodiyot bilimlari haqidagi malaka va ko’nikmalarini hosil qilish.

Tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarni kasbga bo’lgan malaka va ko’nikmalarini shkillantirish.

Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikirlash qobilyarlarini oshirish.

DTS talablari asosida ta’lim va tarbiya berish

Darsning uslibi: Tushuntirish, savol –javob, mustaqil ishlash.

Darsning jixozi: Darslik, doska, ko’rgazmali va tarqatma materilallar.

Darsning borishi: yangi mavzuni bayoni.
FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. "Iqtisodiyot" so'zini qanday tushunasiz?

2. Iqtisodiyot nimalardan tashkil topgan?

3. Iqtisodiyotning asosiy vazifasi nimadan iborat bo'lishi kerak, deb o'ylaysiz?

4. Nima sababdan iqtisodiyotni o'rganish lozim?

5. Yuqorida keltirilgan rasmlarni ko'zdan kechirib, mustaqillik yillarida bunyod etilgan, respublikamiz iqtisodiyotining poydevorini tashkil etuvchi ishlab chiqarish korxonalari va muassasalarni sanang?

IQTISODIYOT

Tabiatda tayyor holda non, kiyim-kechak, uy-joy yo'q. Inson ehtiyoji uchun kerakli, tabiatda tayyor holda uchramaydigan barcha narsalarni o'zi yaratishga majbur. U shu maqsadda tabiat qo'ynida iqtisodiyot deb atalmish ulkan xo'jalikni barpo etdi. Endilikda iqtisodiyot xo'jalik yuritish tizimi sifatida — insonning yashashi va kamol topishining birdan bir vositasiga aylangan.

Iqtisodiyotning eng asosiy tarkibiy qismi bu odamlardir. Odam o'z mehnati, aql-idroki evaziga qtisodiyotni harakatga keltiradi, boshqaradi. Iqtisodiyotning ikkinchi tarkibiy qismi bu tabiatdir.

Tibiat iqtisodiyotning xomashyo omboridir. Iqtisodiyotning uchinchi bo'lagi — bino va inshootlar, zavod va fabrikalar, yo'l va ko’priklar, asbob-uskunalar, mashina va mexanizmlar va boshqa qator inson qo'li bilan yaratilgan narsalardan tarkib topgan sun'iy muhitdir.

Iqtisodiyotning shu uch tarkibiy qismlarining birikishi asida, iqtisodiy jarayon vujudga keladi. Iqtisodiy jarayonlar bosqichda kechadi. Birinchi bosqichda, inson ehtiyojlarini qondirish uchun xizmat qiladigan ne'matlar, ya'ni tovar va xiz-lar yaratiladi, ishlab chiqariladi. Ikkinchi bosqichda yaratilgan va xizmatlar taqsimlanadi. Keyingi bozqichda ular ayir-ilanadi va nihoyat oxirgi bosqichda iste'mol qilinadi.

Iqtisodiyotni yuritish, ya'ni iqtisodiy jarayonlarni boshqarish losi bilan odamlar qadimdan tanish bo'lganlar. Yunoniston-ming yil oldin "Ekonomikos " (o'zbek tilidagi ma'nosi — xo'jaligini yuritish san'ati"), deb nomlangan iqtisodiyotga oid birinchi kitob Ksenofont (eramizdan awalgi 430—355-yillar) nonidan yozilgan. "Ekonomika" (o'zbek tilida "iqtisodiyot") hu kitob nomidan kelib chiqqan. Hozirda iqtisodiyot fani aaqat birgina uy xo'jaligini, balki butun bir davlat, hatto dunyo gini yuritish yo'1-yo'riqlari haqidagi fan sifatida tushuniladi. iay qilib, iqtisodiyot fani — odamlarning iqtisodiy ne'matlarni arajonidagi faoliyatini, ozaro munosabatlarini o'rga-Entigan fan ekan. Zamonaviy iqtisodiyot fani mikroiqtisodiyot oiqtisodiyot deb, nomlangan qismlarga bo'linadi. Mcroiqtisodiyot — alohida olingan oila, korxona, tarmoq tini o'rganadi. Makroiqtisodiyot esa, mamlakat miqyosi-iqtisodiyotni o'rganadi. Biz tanishuvni mikroiqtisodiyotdan tariifavmiz.

Tayanch atamalar

Iqtisodiyot — insonning hayot ke-chirishi uchun zarur ne'matlami yaratish-ga qaratilgan xo'jalik yuritish tizimi.