Iqtisodiyot. Bozor va Iqtisodiy siyosatga kirish

Bozordagi muvaffaqqiyatsizliklar va bozorni tartibga solish

• Iqtisodiyot yaxlit bo`larkan, iqtisodiy siyosat ham yagonadir. Davlatning iqtisodiy siyosati – bu makroiqtisodiy siyosat bo`lib, uning muayyan mamlakatning milliy iqtisodiga oid puxta o`ylangan va ishlab chiqilgan yo`l-yo`riqlari va ulardan kelib chiqadigan say – harakatlaridir. Lekin davlat siyosatining aniq yo`nalishlari bor.
• Davlat milliy iqtisodiyotni tartibga solishda bir qator usullaridan foydalaniladi. Bu usullarni umumlashtirib quyidagicha guruhlash mumkin;

*bevosita tasir qilish usullari;

*bilvosita tasir qilish usullari;

*tashqi iqtisodiy usullar.

Markazdan boshqarish tartibi ustun bo`lgan mamlakatlarda davlatning iqtisodiy jarayonlarga aralashuvi va bevosita tasir qilish usullari bo`lsa, bozor iqtisodiyoti esa asosan, iqtisodiy jarayonlarini bilvosita tartibga solish bilan bog`langan. Shu bilan birga barcha mamlakatlarda iqtisodiyotning davlat sektori mavjud va ular mulkchilik shakliga asoslanib quyidagi asosiy 3 ta yo`l orqali shakllanadi.

• Markazdan boshqarish tartibi ustun bo`lgan mamlakatlarda davlatning iqtisodiy jarayonlarga aralashuvi va bevosita tasir qilish usullari bo`lsa, bozor iqtisodiyoti esa asosan, iqtisodiy jarayonlarini bilvosita tartibga solish bilan bog`langan. Shu bilan birga barcha mamlakatlarda iqtisodiyotning davlat sektori mavjud va ular mulkchilik shakliga asoslanib quyidagi asosiy 3 ta yo`l orqali shakllanadi.

1) ishlab chiqarish vositalari egalariga pul yoki qimmatli qog`ozlar bilan tovon to`lash orqali mulkni millylashtirish;

2) davlat byudjrti mablag`lari hisobiga yangi korxonalar, bazi hollarda yaxlit tarmoqlar barpo etish;

3) davlat tomonidan xususiy tomonidan xususiy koorparatsiyalarning aktsiyalarini sotib olish va aralash davlat-xususiy korxonalarini tashkil etish.