Iqtisodiyot” fakulteti “real iqtisodiyot” kafedrasi

"Факторинг хизматларини тақдим этиш"
4.8.1. Факторинг-бу етказиб берувчиларни молиялаштириш бўйича банк хизматининг бир тури бўлиб, улар томонидан тўлов талабномалари бўйича қабул қилинган, лекин тўловчилар томонидан тўланмаган, етказиб берилган товарлар, бажарилган ишлар ёки кўрсатилган хизматлар учун тўлов олиш ҳуқуқи.
4.8.2. Факторинг хизматлари Банк томонидан Банкнинг Кредит сиёсати, ушбу Низом ва Ўзбекистон Республикасининг бошқа меъёрий ҳужжатларига мувофиқ тақдим этилади.
4.8.3. Етказиб берувчи қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:

• 
  Маҳсулот ишлаб чиқариш, иш бажариш ва харидоргир хизматлар кўрсатиш;
  
• 
  Барқарор ишлаб чиқаришга эга;
  
• 
  Тўловчи билан мустаҳкам алоқаларга эга.
  

4.8.4. Тўловчи ҳеч қандай муддати ўтган ҳисоб-китобларга, зарарларга, ноликвид балансга эга бўлмаслиги ёки унинг тўловга лаёқатсизлиги факти бўлмаслиги керак.
4.8.5. Агар Банк факторинг хизматларини тақдим этиш мумкин деб ҳисобласа, битим бўйича дисконт ўлчами икки йўл билан белгиланиши мумкин:

• 
  тўловни кечиктириш хатарининг даражасига қараб -10 дан 20% гача асосий мажбурият суммасининг улушида;
  
• 
  асосий мажбурият суммасига, фоиз ставкаларига ва уни қайта тиклашни режалаштирилаётган даврга (дисконтни ҳисоблаш учун фойдаланиладиган даврга) асосан ҳисоблаб чиқилади.
  

4.8.6. Ҳисоб-китоб йўли билан чегирма ўрнатиш, одатда, тўловчиларнинг ҳисоб-китобларининг мунтазамлиги ва тўлиқлигини, банк томонидан сотиб олинадиган пул маблағларини талаб қилиш ҳуқуқини тасдиқловчи маълумот мавжуд бўлган етказиб берувчилар томонидан амалга оширилиши керак.
4.8.7. Кредит ходими факторинг операциялари юқори хатарга эга бўлиши ва чегирмани ҳисоб-китоб қилиш вақтида Ўзмиллийбанк ушбу Низомининг 7-иловасига мувофиқ ҳисоблаб чиқилган маржага оширилиши, факторинг шартномасини тузиш санасида амалда бўлган кредитлар бўйича фоиз ставкасидан фойдаланиши керак.
4.8.8. Дисконтни ҳисоблаш учун фойдаланиладиган давр тўлов олди-сотди шартномасига мувофиқ амалга оширилиши лозим бўлган даврни ўз ичига олади. Шу билан бирга, муддат тўловчининг тўлаш бўйича мажбуриятлари, яъни маҳсулотларни ҳақиқий жўнатиш (ишларни бажариш, хизматлар кўрсатиш) санасидан бошлаб 90 кундан ошмаслиги мумкин. Кўрсатилган даврга чегирмаларни ҳисоблаш, шунингдек, банк томонидан тўловчидан пул маблағларини ундириш бўйича қонун ҳужжатларида ёки сотиб олиш-сотиш шартномасида белгиланган муддатларда, масалан, қарзни солиштириш ҳужжатларини имзолаш, даъво хатлари юбориш, судга мурожаат қилиш ва амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ҳаракатлар чора-тадбирларни амалга ошириш учун зарур бўлган муддатни ҳам ўз ичига олади.