Iqtisodiyot” kafedrasi kurs ishi. Мавзу: korxonalar faoliyatini boshqarishda moliyaviy strategiyaning o’rni

3. Moliyaviy faoliyat bosh strategik maqsadlari ifodalanishi. Bu bosqichda
moliyaviy menejmentning bosh maqsadi aniq ko’rsatkichlarda konkretlashtiriladi.
Shubhasiz, bu bosh maqsad strategik davrda korxona bozor qiymati o’sishini aks
ettirishi lozim. Lekin korxona bozor qiymati ko’rsatkichi ichki baholash emas, balki tashqi baholash (“bozor bahosi”) ko’rsatkichi hisoblanadi. Qimmatli
qog’ozlar bozori past likvidliligi sharoitida bunday baholash jarayoni jiddiy
murakkablik tug’diradi. Shuning uchun xorijiy mamlakatlar moliyaviy menejment
amaliyotida moliyaviy rivojlanishning bosh maqsadi sifatida bitta aktsiyaga to’g’ri
keladigan foydaning uzoq muddatli o’sish ko’rsatkichini tanlash taklif qilinadi. Bu
ko’rsatkichning barqaror sur’atlarda o’sishi uzoq muddatli davrda korxona bozor
qiymati oshishining asosida yotadi. 4. Bosh maqsadga erishishni ta’minlovchi moliyaviy faoliyat asosiy strategic maqsadlari tizimini shakllantirish. Bunday maqsadlar tizimi odatda korxonaning strategik moliyaviy rivojlanish dominant sohalari kesimida shakllantiriladi. Birinchi dominant sohada tavsiflanuvchi moliyaviy resurslarni shakllantirish imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda asosiy strategik maqsad sifatida korxona sof pul oqimlari o’sishini maksimallashtirishni tanlash taklif etiladi.
Ikkinchi dominant sohada tavsiflanuvchi moliyaviy resurslar taqsimlanishi va
ulardan foydalanish samaradorligidan kelib chiqqan holda strategik maqsadni
tanlashda korxona xususiy kapital rentabelligini maksimallashtirish taklif etiladi.
Uchinchi dominant sohada tavsiflanuvchi korxona moliyaviy xavfsizlik
darajasini oshirishdan kelib chiqqan holda asosiy strategik maqsad sifatida kapital
tarkibini (o’z va qarz mablag’lari nisbatini) optimallashtirish taklif etiladi.
To’rtinchi dominant sohada tavsiflanuvchi korxona moliyaviy faoliyatini
boshqarish sifatini oshirishdan kelib chiqqan holda asosiy strategik maqsad sifatida
moliyaviy faoliyatni boshqarishning samarali tashkiliy tuzilmasini shakllantirishni
tanlash tavsiya etiladi. Bunday tashkiliy tuzilmani shakllantirish alohida
bo’linmalarda malakali moliyaviy menejerlarga bo’lgan talabni, mos darajada
boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun axborotlarga bo’lgan ehtiyojni,
menejerlarning texnik jihatdan ta’minlanganligiga nisbatan talabni, moliyaviy
texnologiya va instrumentlardan foydalanish darajasini, boshqaruvning nazorat
funktsiyalari belgilanishi va boshqalarni o’zida mujassamlashtiradi.
Moliyaviy faoliyat asosiy strategik maqsadlari tizimi aniq bir korxona
moliyaviy faoliyat xususiyatlaridan va moliyaviy menejerlar mentalitetidan kelib
chiqqan holda to’ldirilishi, aniqlashtirilishi mumkin. 5. Korxona moliyaviy strategiyasiga kiruvchi yordamchi va qo’llabquvvatlovchi maqsadlar tizimini shakllantirish. Bunday maqsadlar tizimi moliyaviy faoliyat asosiy strategik maqsadlarini amalga oshirishni ta’minlashga yo’naltirilgan. Shuningdek bu maqsadlarni korxonani moliyaviy rivojlantirishning dominant sohalari kesimida shakllantirish tavsiya etiladi. Birinchi dominant sohada tavsiflanuvchi moliyaviy resurslarni shakllantirish imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda yordamchi strategik maqsadlar sifatida quyidagilarga e’tibor qaratiladi: ‒ sof foyda summasini o’stirish; ‒ amortizatsion oqimlar miqdorini o’stirish; ‒ tashqi manbalardan jalb qilingan kapital qiymatini minimallashtirish va boshqalar. Ikkinchi dominant sohada tavsiflanuvchi moliyaviy resurslar taqsimlanishi va ulardan foydalanish samaradorligidan kelib chiqqan holda yordamchi strategic maqsadlar tizimida quyidagilar aks etadi:
‒ xo’jalik faoliyati yo’nalishlari bo’yicha moliyaviy resurslar taqsimlanish
nisbatini optimallashtirish; ‒ strategik xo’jalik birliklari bo’yicha moliyaviy resurslar taqsimlanish nisbatini optimallashtirish;
‒ investitsiyalar daromadliligini maksimallashtirish va boshqalar. Uchinchi dominant sohada tavsiflanuvchi korxona moliyaviy xavfsizlik darajasini oshirishdan kelib chiqqan holda yordamchi strategik maqsadlar quyidagicha o’rnatilishi mumkin: ‒ aktivlar tarkibini (umumiy aktivlar tarkibida aylanma aktivlar ulushini; umumiy aylanma aktivlar tarkibida mos ravishda pul mablag’lari minimal ulushini) optimallashtirish;
‒ xo’jalik operatsiyalari asosiy turlari bo’yicha moliyaviy risklar darajasini
minimallashtirish.
To’rtinchi dominant sohada tavsiflanuvchi korxona moliyaviy faoliyatini
boshqarish sifatini oshirishdan kelib chiqqan holda yordamchi strategik maqsadlar
quyidagicha aks etadi: ‒ moliyaviy menejerlarning bilim darajasini oshirish;
‒ moliyaviy qarorlar qabul qilishning axborot bazalarini kengaytirish va sifatini oshirish;
‒ moliyaviy menejerlarning boshqarishning zamonaviy texnik vositalari bilan
ta’minlanganlik darajasini oshirish;
‒ moliyaviy menejerlarning tashkiliy madaniyatini oshirish.
Moliyaviy strategiyaning yordamchi maqsadlari tizimini shakllantirish
korxonaning belgilangan strategik moliyaviy holati xususiyatlaridan kelib chiqishi
va ichki zaif tomonlar hamda tashqi to’siqlarning oldini olishga yo’naltirilgan
bo’lishi lozim.