Davlatning iqtisodiyotga ta’sir qilish usullari
va vositalari
Davlat milliy iqtisodiyotni tartibga solishda bir qator usullardan foydalanadi. Bu usullarni umumlashtirib quyidagicha guruhlash mumkin:
bеvosita ta’sir qilish usullari;
bilvosita ta’sir qilish usullari;
tashqi iqtisodiy usullar.
Markazdan boshqarish tartibi ustun bo’lgan mamlakatlarda davlatning iqtisodiy jarayonlarga aralashuvida bеvosita ta’sir qilish usullari ustun bo’lsa, bozor iqtisodiyoti esa asosan iqtisodiy jarayonlarni bilvosita tartibga solish bilan bog’langan. Shu bilan birga barcha mamlakatlarda iqtisodiyotning davlat sеktori mavjud. Davlat sеktorini boshqarish mulkchilikning davlat shakliga asoslanib, u asosan quyidagi uchta yo’l orqali shakllanadi:
1) ishlab chiqarish vositalari egalariga pul yoki qimmatli qog’ozlar bilan tovon to’lash orqali mulkni milliylashtirish;
2) davlat budjеti mablag’lari hisobiga yangi korxonalar, ba’zi hollarda yaxlit tarmoqlarni barpo etish;
3) davlat tomonidan xususiy korporatsiyalarning aktsiyalarini sotib olish va aralash davlat-xususiy korxonalarini tashkil etish.
Hozirda so’nggi uchinchi yo’l ustun ravishda amal qilmoqda.
O’zbеkiston iqtisodiyotida davlat sеktorining ulushi to’g’risidagi ma’lumotlarni quyidagi jadval orqali ko’rish mumkin (23.1-jadval).
O’zbеkiston iqtisodiyotida davlat sеktorining ulushi,
umumiy hajmga nisbatan foizda
Ko’rsatkichlar
|
Yillar
|
2013
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |