Iqtisodiyot va turizm
Download 171.5 Kb.
|
Kurs ishi M.Doʻstnazarov yakunlangan
Istemol - ishlab chiqarish natijalaridan foydalanish ehtiyojni qondirish jarayonini ifodalaydi.
Istemol ikki xil: shaxsiy va ishlab chiqarish istemoli boladi: birinchidan, tirikchilik kechirish uchun odamlarning ozlari tomonidan istemol qilinadi, ikkinchidan, ishlab chiqarishni davom ettirish uchun ishlab chiqarishning ozida ishlatiladi. Istemol faoliyat sifatida yakka, guruhiy, umummilliy tarzda yuz beradi. Istemol yana qayta mahsulot va xizmatlar yaratishni zarur qilib qoyadi. Cheksiz ehtiyojni qondirish uzluksiz iqtisodiy faoliyatni talab qiladi. Iqtisodiy faoliyat kishilarning malum bir maqsad yolidagi xatti-harakatini bildiradi. Uning ishtirokchilari ayrim kishilar, korxona, firma, xojalik va davlatlar bolib, ularni umumiy tarzda iqtisodiy faoliyat subektlari deb ataladi. Ular doimo bir-birlari bilan muntazam aloqada boladilar Ishlab chiqarish usuli ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab chiqarish (iqtisodiy) munosabatlarining birligidan iborat. Ishlab chiqarishning shaxsiy va moddiy omillari, ya’ni ishchi kuchi bilan ishlab chiqarish vositalari birgalikda jamiyatning ishlab chiqaruvchikuchlarini tashkil qiladi. Boshqacha aytganda, ishlab chiqaruvchi kuchlar - bu ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonida kishilar bilan tabiat o‘rtasidagi bog‘lanishni amalga oshiruvchi shaxsiy va texnik buyumlashgan elementlar tizimidan iborat. Ishlab chiqaruvchi kuchlaring rivojlanish darajasi ijtimoiy taraqqiyotning eng muhim mezoni va umumiy ko‘rsatkichidir. Jamiyatdagi ijtimoiy , iqtisodiy va boshqa muammolarni xal qilishning aosiy yoli bu milliy iqtisodiyotning barqaror iqtisodiy osishiga erishishdir. Agar iqtisodiy osish bolmasa, xech qanday jamiyat rivojlana olmaydi, eski iqtisodiy tizim orniga yangisi kelmaydi. Ijtimoiy taraqqiyot (progress) yuz bermaydi. Iqtisodiy osish nima? Iqtisodiy osish deganda kishilarning talab extiyojlarini qondirish uchun zarur bolgan moddiy maxsulot va xizmatlarni , ya'ni barcha noz- ne'matlarni ishlab chiqarishning kopayib borishi tushuniladi. Moddiy ne'matlarning osishi tushunchasi nafaqat noz- ne'matlarni, balki ishlab chiqarish vositalarini, ya'ni resurslarning koproq ishlab chiqarish degan ma'noni anglatadi. Chunki osish jamiyat a'zolarining joriy iste'molini qondirish bilangina chegaralanmaydi, balki kelajakda ishlab chiqarishni rivojlantirish orqali bolgusi iste'molni qondirish xam moljallanadi. Ishlab chiqarishf aoliyati jamiyat xayotining birlamchi asosi bolganidan iqtisodiy osish ijtimoiy taraqqiyot uchun moddiy zamin yaratib beradi. Jamiyatdagi ozgarishlar (chuqur va sifat) iqtisodiy osish sur'atlariga qarab yuz beradi. Ijtimoiy osish real yalpi milliy maxsulotni (YaMM) axoli jon boshiga nisbiy narxlarda taqsimlash yoki jamiyat yalpi ishlab chiqarish xajmi korsatkichlarida oz aksini topadi. Iqtisodiy osish mikro va makro kolamda yuz beradi. Mikroiqtisodiy osish xojalik boginlari, firma yoki tarmoq doirasidagi osishni, makroiqtisodiy osish esa jamiyat miqyosidagi. Ya'ni mamlakat miqyosidagi osishni bildiradi. Iqtisodiy osishning xajmini uning kolami va sur'ati korsatadi. Iqtisodiyo osish kolami yaratilgan tavar va xizmatlar xajmini bildirsa, uning sur'atlari esa, osish tezligini korsatadi. Iqtisodiy osishning natijasi jamiyat a'zolarini ta'minlovchi foydali real moddiy ne'matlardir. Aynan ular iqtisodiy osishning xaqiqiy mezonidir. Ijtimoiy taraqqiyotning oliy mezoni ishlab chiqaruvchi kuchlar taraqqiyoti darajasidir. Bu mezonga iqtisodiy osishni aniqlovchi korsatkichlar muvofiq kelishi kerak. Ular oz navbatida statik (statistik ) va dinamik xamda miqdor, sifat korsatkichlariga egadir. Iqtisodiy osishning ikki jixati borki, ularni bir biridan farqlash kerak. Birinchidan , uning kolami ishlab chiqarish xajmini bildiradi, aniqrogi, butun jamityada qancha maxsulotlar va xizmtalar yaratilishi, ularni osishi qanday kishilarda bolishini korsatadi. Osishning ikkinchi tomoni uning sur'atlari bolib, iqtisodiy osishni nisbiy jixatdan ifodalaydi, mutloq osishda emas balki, osish tezligini korsatadi. U osish tezligi korsatkichlari bilan ifodalanadi. Iqtisodiy osishning nafaqat miqdoriy, balki sifat me'yori xam mavjud. Shu sababli yaratilgan maxsulot va xizmatdan miqdoriy kopayibgina qolmasdan, oz sifati jixatidan talab extiyojni qondirishga qodir bolishi talab etiladi. Iqtisodiy osishga qarab, jamiyatning iqtisodiy axvoliga baxo berish mumkin. 1.Tabiiyresurslarning miqdori va sifati 2. Mexnat resurslarining miqdori va isfati 3. Asosry kapitalning miqdori va tarkibi 4. Texnologiya darajasi Mazkur omillar ishlab chiqarishning miqdoran osishini ta'minlovchi taklif omillari deb ataladi. Iqtisodiy osish talab va taklif omillariga bogliq. Resurslarning cheklangan bolishi iqtisodiy osishni xam chegaralaydi. Iqtisodiy osish omillarining ishlab chiqarish taraqqiyotidagi axamiyati xar xil. Masalan: Saudi Arabiston - neft, Yaponiya - ishchi kuchi malakasi. Iqtisodiy osishning ikki turi mavjud: ekstensiv va intensiv. A) Ekstensiv rivojlanishda iqtisodiy osishga ishlab chiqarishning avvalgi texnikaviy asosi saqlanib qolgan xolda ishlab chiqarish omillari miqdorini osishi xisobiga maxsulot xajmi ortadi. Masalan: Iqtisodiy osishning bu turi ishlab chiqarish samaradorligiga olib kelmaydi. B) Intensiv iqtisodiy osish yolida yaratilgan maxsulot va xizmatlar miqdorini kopaytirish, sifatini yaxshilash, resurslardan tejamli foydalanish, fan-texnika yutuqlarini tadbiq etish va mexnat unumdorligini oshirish xisobiga amalga oshirish kozda tutiladi. Bu yol ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligiga uzviy bogliq. Ishlab chiqarishni intensivlashtirish unga jalb etilgan resurslarning xar qaysi birligidan olinadigan samaradorlik pirovad maxsulot miqdori va sifatining osishida oz ifodasini topadi. Samaradorlik ishlab chiqarish natijalarini xarajatlarga nisbati bilan aniqlanadi. Samaradorlik qancha resurs sarflab, qancha va qanday sifatli maxsulotlar va xizmatlar yaratilganini ifodalaydi. Makroiqtisodiyotda ishlab chiqarish samaradorlikga YaMM- pirovad natija bilan olchansa, makroiqtisodiyot miqyosida esa (korxonada) yaratilgan sof maxsulotning yoki fondning maxsulot tannarxiga nisbati bilan aniqlandi. Garchi iqtisodiy osish samaradorligini intensiv usullar zaminida amalga oshirilganda barqarorlikga erishilsa xam, barqarorlik doimiy tus olmaydi, chunki iqtisodiy osishda uzilishlar xam bir xolatdan ikkinchi xolatga otishlar xam bolib turadi. Bunday xolat iqtisodiy osishning davriyligi deyiladi. Iqtisodiyotda iqtisodiy osishning gox tez sur'atda osishi, gox inflyasiya va baxolar darajasining kotarilib borishi, ya'ni barqarorlik xolatlariningyuz berib turishi iqtisodiy osishning sikli deb ataladi. Sikl iqtisodiyotning davriy kotarilishi va pasayishi xodisalarini oz ichiga oladigan, iqtisodning tebranib turishi bilan tasvirlanadigan tebranma davrdir. Iqtisodiy sikl xozirgi nazariyalarga kora 4 bosqichdan iborat: 1. Osish choqqisi; 2. Pasayish; 3. Turgunlik (depressiya); 4. Jonlanish. Shu bosqichlar ketma-ket yuz beradi. Jamiyat a'zolarining ishlab chiqarishdagi (bir yillik) faoliyati natijasi - bu yaratilgan barcha maxsulotlar va xizmatlarning majmuidir. U naflik va foydalilik xususiyatlariga ega. Ularning foydali xossalari kishilarning extiyojlarini qondira bilish xususiyati , ega bolsa, foydaliligi naf keltirishdan iboratdir. Tadbirkorlik faoliyati iqtisodiy faoliyatning ajralmas tarkibiy qismi bo'lib hisoblanadi. Bugungi kunda tadbirkorlik faoliyatining yagona ta’rifi mavjud emas. Bir iqtisodiy manbada keltirilgan ta’rif boshqa bir manbadagi ta’rifga muvofiq kelmasligi mumkin. Hozirgi paytda turli ilmiy-nazariy adabiyotlarda tadbirkorlik faoliyati va biznes xususida, uning yo'nalishlari, tamoyillari, huquqiy-iqtisodiy jihatlari to‘g‘risida ko'plab olimlarning fikrlari, mulohazalari keng o'rin egallamoqda. Ularda ko‘pincha tadbirkorlik faoliyati va biznes bir xil tushuncha sifatida talqin qilinmoqda. Haqiqatan ham bozor iqtisodiyoti subyektlari xo‘jalik faoliyatida “tadbirkorlik” va “biznes” tushunchalari bir-biri bilan chambarchas bog'liq bo‘lib, amaliy jihatdan bir-birining o'miga ishlatilishi mumkin. Ammo, “tadbirkorlik” va “biznes” tushunchasini iqtisodiy ta’sir qilish sohalari nuqtai nazaridan qaraganimizda, aynan bir xil tushuncha deb bo‘lmaydi. Tadbirkorlikning biznesdan asosiy farqi shundaki, tadbirkorlik — bu mahsulot ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishga ijodkorlik, yangilik yaratish ruhi asosida yondashish bilan bog‘liq faoliyatdir. Biznes esa, unga nisbatan keng tushuncha boʻlib, umuman, foyda olish nuqtai nazaridan yuritiluvchi faoliyatdir. Ishlab chiqaruvchi kuchlarning ijtimoiy, umumdavlat maqsadlarida foydalanadigan va nihoyat, jamoa, guruh, xususiy hamda shaxsiy maqsadlarda ishlatiladigan turlari mavjud. Shunga mos ravishda tadbirkorlikning turli-tuman: davlat, jamoa, shaxsiy, xususiy, aralash va boshqa hosila shakllari rivojlanadi. Tadbirkorlik – bu iqtisodiy faoliyatning alohida turi bo`lib, uning zamirida mustaqil tashabbus, javobgarlik, tadbirkorlik g`oyasiga asoslangan, foyda olishga yo`naltirilgan, maqsadga muvofiq faoliyatdir. Tadbirkorlik faoliyati - bu xo’jalik faoliyatini (ishlab chiqarish yoki savdo) asosiy turidir. Bu faoliyat turi jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan amalga oshiriladi, o’z nomidan va uning xavf-xatariga doimiy asosda, ular tadbirkorlar deb aniqlanadi. Bu faoliyat davlat xuquqiy normalariga rioya qiladi va o’z faoliyati uchun mulkiy javobgarlikni, xamda bozor xo’jaligining alohida sub’ektlarini resurs va kapitallarni eng yaxshi ishlatish yo’li bilan ko’zlangan natijaga etishishni ko’zlaydi. Tadbirkorlik iqtisodiy faollikning alohida turi bo`lib, uning boshlang`ich bosqichi, odatda, fikrlash faoliyati yoki uning natijasi bilan bog`langan bo`ladi, faqat u keyin moddiy shaklni oladi. Tadbirkorlik yangilik kiritish, tovar ishlab chiqarish faoliyatini o`zgartirish yoki korxonani (shu jumladan, kichik korxonani) tashkil qilish sohasida ijodkorlikning mavjudligi bilan ta`riflanadi. Tadbirkorlik faoliyatining ijodkorlik jihatlari boshqaruvning yangi tizimda ishlab chiqarishni tashkil qilishning yangi usullari yoki yangi texnologiyalarini tadbiq etishda o`z ifodasini topadi. Ijodkorlik tadbirkorni ta`riflashda asosiy mezon bo`ladi, ammo u har xil shakllarda namoyon bo`lishi mumkin. Tadbirkor boshqa ijodkor kishilar tomonidan amalga oshirilgan kashfiyotlar, topilmalardan qanday qilib samarali foydalanish mumkinligini biladi. Shu bilan birga, u bu yangiliklardan haridorning qiziqishini uyg`otuvchi yangi, ajoyib narsa ishlab chiqarish sohasida foydalanish yo`llarini topa oladi. Ammo kashfiyot va yangilik faqat tovar turining yangi tarkibiy qismini yaratishda emas, balki tovar ishlab chiqarishni yangilash jarayoniga jalb qilishni talab qilmaydigan oddiyroq shakllarda ham namoyon bo`ladi. Masalan, u tovar o`ramining yangilanishi, an`anaviy tovarga yangi xususiyatlar va sifatlar berish ko`rinishida namoyon bo`lishi mumkin. Tadbirkor faoliyatining boshqa tomonlarida ham kashfiyotchilik elementlarini qo`llash mumkin. Masalan, u ishlab chiqarishning, mahsulotni sotishni boshqarishning yangi shakllarini topadi, sheriklik munosabatlarini o`rnatadi, ishlab chiqarishning yangi texnologiyalaridan foydalanadi. Tadbirkorlikning yana bir muhim xususiyati ishlab chiqarish jarayonida yangi g`oyalarning amalga oshirilishi bozor tomonidan qanday qabul qilinishini oldindan ko`ra bilish qobiliyatida namoyon bo`ladi. Shu jihatdan qaraganda, yangilikni bozorda tatbiq etish va iste`molchining javobini bitta jarayonga birlashtira olish tadbirkor muvaffaqiyatining garovidir. Iqtisodiyotni rivojlantirishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ijobiy ahamiyatini e`tirof etgan holda, uning ahamiyatini ortiqcha baholab yuborish ham to`g`ri emas. Xususiy tadbirkorlik faqat muayyan doiradagina faollik ko`rsata oladi, shu sababli kichik biznes faoliyatini rivojlantirish uchun kerakli sharoitni yaratish zarur. Buning uchun bizningcha, moliya jamg`armalarini tashkil etish kerak. Bu jamg`armalar tadbirkorlar tijorat banklarida imtiyozli kreditlar olish uchun kafil bo`lishlari, subsidiyalarga, shu jumladan qaytarib berilmaydigan subsidiyalarga (iqtisodiyotning alohida ustuvor sohalaridagi korxonalarni rivojlantirish uchun) manba bo`lib xizmat qilishlari lozim. O`zbekistonda kichik korxonalarni moliyaviy qo`llab-quvvatlash tizimining takomillashtirilishi kichik biznes va xususiy tadbirkorlikka xizmat ko`rsatadigan banklar, fondlar, investiiyalar va sug`urta tashkilotlarining faoliyatlarini rag`batlantirish yo`nalishida olib borilishi lozim. Xorijiy mamlakatlardagi kabi O`zbekiston Respublikasida ham agar korxona ustuvor davlat dasturida (yangi texnikani yaratish, uzoq hududlarni rivojlantirish va boshqalar) qatnashayotgan bo`lsa, imtiyozli qarzlar olishi mumkin. Bunda foizning eng kam me`yori va qarzni uzishda uzoq muddat berilishi – qarz berishdagi asosiy shartlardandir. Xususiy tadbirkorlik, kichik biznesni jadal rivojlantirish asosida mulkdorlar sinfini shakllantirish, tegishli institutlar tizimini tashkil etish, kichik va xususiy tadbirkorlik faoliyati sohasiga kredit resurslarini keng jalb qilish va xorijiy sarmoyalar olib kirish uchun maqbul sharoit yaratish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998 yil 9 apreldagi «Xususiy tadbirkorlik, kichik va o`rta biznesni rivojlantirishni yanada rag`batlantirish chora-tadbirlari to`g`risida»gi Farmoniga o`zgartirish va qo`shimchalar kiritish haqida»gi O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2003 yil 30 avgustda PF-3305-sonli Farmoni qabul qilindi. Kichik korxonalar yirik kompaniyalarga nisbatan ular bozor sharoitiga tez moslashadilar hamda ishlab chiqargan mahsulotlarini bozorda muvaffaqiyatli o`tishini ta`minlashda bir qancha ustunliklarga ega. Chunki, kichik korxonalar o`z faoliyatlarini tor ishlab chiqarish dasturlariga, ilg`or texnologiyaga, kam turkumli ilm-fan talab qiladigan mahsulotlar chiqarishga tezda moslaydilar hamda bozor asoslarini tez o`zlashtirib boradilar. Mulkchilik shakllariga ko`ra kichik korxonalarning quyidagi turlarini ajratib ko`rsatish mumkin: 1. Davlat mulkiga asoslangan kichik korxonalar. 2. Jamoa mulkiga asoslangan kichik korxonalar. 3. Fuqarolarning mulkiga asoslangan yakka tartibda ishlay-digan kichik korxonalar. 4. Ijara korxonalari. 5. Kichik qo`shma korxonalar Barcha yangi mustaqil davlatlarda islohotlardan oldingi davrda mulkchilikning davlat shakli ustunlik qilgan. Xo‘jalikning davlat sektorida mehnatkashlar umumiy sonining 4/5 qismi, kooperativlarda 14-15% (bulardan yarimidan ko‘pi mahallalarga), xususiy sektorda 3% ga yaqini band bo‘lgan. Korxonalarni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish iqtisodiy islohotlarning yetakchi bo‘g‘inidir. Xususiylashtirish natijasida demokratik jamiyatning ijtimoiy zaminini tashkil qiluvchi xususiy mulkchilik qatlami shakllanib bordi. Tadbirkorlik tushunchasining xozirgi ma’nosida XVII asr oxiri va XVIII asr boshlarida ilk bor ingliz iqtisodchisi Richard Kantilon qo‘llagan edi. Uning fikricha, tadbirkor tavakkalchilik sharoitida faoliyat yurituvchi kishidir. Shu boisdan u er va mehnat omilini iqtisodiy farovonlikni belgilab beruvchi boylik manbai deb bilgan. Keyinchalik, XVIII asrning oxiri va XIX asrning boshida mashhur fransuz iqtisodchisi J.B. Sey (1767-1832) «Siyosiy iqtisod risolasi» kitobida (1803y.) tadbirkorlik faoliyatini ishlab chiqarishning uch mumtoz omillari – er, kapital, mehnatning yaxlitligi deb ta’riflagan edi U Angliya sanoatining muvaffaqiyatini «ingliz tadbirkorlari iste’dodi» ta’minlaganligini ta’kidlagan edi. J.B. Seyning asosiy tezisida mahsulot ishlab chiqarishda tadbirkorlar asosiy faoliyat yuritadi deyiladi. J.B. Seyning fikricha, tadbirkor olgan daromad uning mehnati, ishlab chiqarishni tashkil etganligi, mahsulotni o‘z vaqtida sotganligi uchun berilgan mukofotdir. Tadbirkor tavakkal qilib, biror-bir mahsulotni ishlab chiqarishni o‘z bo‘yniga oladi. Qayd etish lozimki, iqtisodiyot fanining asoschilari tadbirkorlik shakliga kam e’tibor berganlar. Tadbirkorlik faoliyati ularning ilmiy – tadqiqot ishlarining tahlil ob’ekti bo‘lmagan. Ingliz iqtisodchi olimlari A. Smit (1723- 1790) va D. Rikardo (1772-1823) iqtisodiyotni o‘z-o‘zini muvofiqlashtiruvchi mexanizm deb qabul qilganlar. Ushbu mexanizmda ijodiy tadbirkorlikka o‘rin yo‘q edi. «Xalqlar boyliklarining mohiyati va sabablarini tadqiq etish» (1776 y.) kitobida A. Smit tadbirkor ta’rifiga alohida e’tibor bergan edi. A. Smitning fikricha, tadbirkor – kapital egasi. U muayyan tijorat g‘oyasini amalga oshirib, daromad olish uchun tavakkalchilik bilan ish boshlaydi, chunki kapitalni biror-bir ishga sarflash doimo tavakkalchilik bilan bog‘liqdir. Tadbirkorlikdan olingan daromad, A. Smitning fikricha, shaxsiy tavakkalchilik uchun olingan mukofot. Tadbirkor ishlab chiqarishni o‘zi rejalashtiradi, tashkil etadi, ishlab chiqarish faoliyati natijalariga egalik qiladi. Xulosa Iqtisodiyot nazariyasi — umumiqtisodiy fan, lining predmeti kishilar iqtisodiy xatti-harakatining shart-sharoiti va qonun-qoidalaridir. Mazkur fanning metodologik tamoyillari quyidagicha: iqtisodiyotni tizim sifatida o‘rganish, unga noiqtisodiy omillar va tabiiy shart-sharoit, texnologik o'zgarishlar ta'sirini nazarda tutish; iqtisodiyotni statistikada emas, balki dinamikada o'rganishdir.Bu fanda iqtisodiy hodisalarni kuzatish, abstraksiyalash orqali nazariy xulosa chiqarish, nazariy modellar yaratish, pozitiv va normativ usullarni qoMlash, miqdoriy va sifatli tahlilni birlashtirish, oddiy hodisalardan murakkab hodisalarni o‘rganishga o‘tish, iqtisodiyotni uning turli darajalarida o'rganish kabi usullar ishlatiladi. Bu fan o ‘z predmetini o'rganishda qonun va kategoriyalarni qo'llaydiki, bular umumiqtisodiy va ayrim tizimlarga xos bo‘ladi. Bu fanning funksiyalari iqtisodiy hodisalarni idrok etish, kishilarga iqtisodiy bilim berish, boshqa iqtisodiy fanlarga nazariy asos bo‘lish, iqtisodiy siyosatga oid amaliy tavsiyalar berishdan iborat. Iqtisodiyot ehtiyojlarni qondirishga xizmat qiladi, ehtiyoj esa kishilarning yashashi va inson sifatida kamol topishi uchun zarur bo'lgan noz-ne’matlar majmuasidir. Ehtiyojlar miqdoran o‘sadi va tarkiban yangilanadi. Iqtisodiy faoliyat mahsulot va xizmatlarni yaratish, ayirboshlash, taqsimlash va iste’mol qilinishini bildiradi. Ishlab chiqarish iqtisodiyotning asosi, u moddiy va nomoddiy ishlab chiqarishdan iborat. Ayirboshlash barter va oldi-sotdi shakliga ega bo‘ladi. Yaratilgan ne’matlar taqsimlash orqali iste’molga keladi. Iste’mol iqtisodiyotni yakunlaydi, bu natural va tovar iste’moli, xususiy va ishlab chiqarish, individual va birgalikdagi iste’mol shakliga ega. Iqtisodiy resurslar moddiy, insoniy va informatsion resurslardan iborat. Ehtiyojlarning cheksizligi va resurslarning yetishmasligi oVasida nomuvofiqlik bor, bu esa muqobil iqtisodiy tanlov vositasida bartaraf etiladi. Tanlov chog'ida kishilar cheklangan resurslami eng foydali faoliyatga yo‘llaydilar, ya’ni resurslarni tejash hisobidan ehtiyojni to‘laroq qondiradilar. Ishlab chiqarish omillari yaxlitlikda amal qiladi. ularning birikishi natijasida mahsulot va xizmatlarning yaratilishi yuz beradi. Mahsulotlar va xizmatlar natural va tovar shakliga ega bo'ladi. Bular pirovard ishlatilishiga qarab iste’mol buyumlaridan va moddiy resurslardan iborat bo'ladi. Ishlab chiqarish doimo takrorlanib va yangilanib turadi. Takror ishlab chiqarish oddiy, kengaytirilgan va toraygan bo‘ladi. Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish milliy boylikni ko'paytirish sharti hisoblanadi. Milliy boylik tarkiban moddiy, tabiiy va intellektual boylikdan, bir avlodga va bir necha avlodga xizmat qiluvchi boylikdan iborat. Boylik qanchalik ko‘p bo'lsa, iqtisodiy salohiyat ham shunchalik kuchli bo'ladi. Salohiyat ishlab chiqarish imkoniyatlari bo'lib, bu erishilgan va istiqboldagi salohiyatlardan iboratdir.
Download 171.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling