Iqtisodiyot yo'nalishi 4-kurs s19. 83 talabasi naimjonov husniddin

Iqtisodiyot yo'nalishi
4-kurs s19.83 talabasi
NAIMJONOV HUSNIDDIN

Moliyaviy investitsiyalar hisobiga doir dastlabki xujjatlarning
rasmiylashtirilishini va qimmatli qog’ozlarni baxolashning to’g’riligi tekshirish
Reja:

1. 
   Qimmatli qog’ozlarning analitik hisobini, kirimi va chiqimiga doir muomalalarni tekshirish
   
2. 
   Moliyaviy investitsiyalarning daromadliligi, olingan
   
3. 
   Moliyaviy investitsiyalar hisobiga doir dastlabki xujjatlarning rasmiylashtirilishini va qimmatli qog’ozlarni baxolashningto’g’riligi
   

tekshirish

Moliyaviy investitsiyalarni hisobga olishda qo’llaniladigan dastlabki xujjatlarning rasmiylashtirilishini tekshirishda shuni hisobga olish zarurki, qimmatli qog’ozning o’zi - qat’iy shakldagi xujjat bo’lib, uning shakli va majburiy rekvizitlari qimmatli qog’ozlarning turlari uchun qonunchilik bilan belgilangan talablarga mos, kelishi lozim. (Qimmatli qog’ozlarda majburmy rekvizitlarning yo’kligi, yoki qimmatli qog’ozning belgilangan shaklga mos kelmasligi, uning yaroqsizligidan dalolat beradi. Shuning uchun auditor qimmatli qog’ozlar blankalarini shaklan tekshirish bilan birga, moxiyatan ham tekshiruvdan o’tkazadi. Shuningdek, qimmatli qog’ozlar qiymat ko’rsatkichlari arifmetik tekshiruvdan ham o’tkazilishi zarur. Moliyaviy investitsiyalarni hisobga olishda qo’llanilgan dastlabki xujjatlarni tekshirish o’ta muhim aramiyatga ega. Chunki ular qimmatli qog’ozlarga doir mulkiy huquqning bir sub’ektdan ikkinchisiga o’tishida maxsus tartibni belgilaydi. Moliyaviy investitsiyalarni hisobga qabul qilish uchun asos bo’luvchi xujjatlarda muayyan qimmatli qog’ozni sotib olish maqsad va undan foydalanish muddati ko’rsatilishi shart. Moliyaviy nnvestittsiyalarni baholash va qayta baholashning umumiy qoidalarni O’zbekiston Respublikasi «Buxgalteriya hisobi to’g’risida»gi qonunda va №12 Moliyaviy investitsiyalar hisobi» nomli buxgalteriya hisobi milliy stnadartida belgilangan. Oldi-sotdi shartnomasi bo’yicha qimmatli qog’ozlar sotib olinganida qilingan moliyaviy investitsiyalar investor uchun qilingan haqiqiy xarajatlar summasida buxgalteriya hisobiga qabul qilinadi. Auditor qimmatli qog’ozlarni baholashni tekshiruv chog’ida №12 «Moliyaviy investitsiyalar hisobi» nomli BHMSning 9-19 bandlaridagi qoidalarga asoslanadi. Qimmatli qog’ozlarni sotib olish bo’yicha haqiqiy xarajatlar kunidagilarni o’z ichiga oladi: shartnomaga muvofiq sotuvchiga to’lanadigan summalar; qimmatli qog’ozlarni sotib olish bilan bog’liq informatsion va konsultatsion xizmatlar uchun ixtisoslashtirilgan tashkilotlar yoki shaxslarga to’lanadigan summalar; qimmatli qog’ozlarni sotib olishda ishtirok qilgan vositachi tashkilotlarga to’lanadigan to’lovlar. Qimmatli qog’ozlar sotib olish uchun, ularni buxgalteriya hisobiga qabul qilgunga qadar ishlatilgan qarz mablag’lar bo’yicha foizlar to’lash uchun qilingan sarflar; qimmatli qog’ozlarni sotib olish bilan bevosita bog’liq bo’lgan boshqa sarflar. Qimmatli qog’ozlarni hisobga oladigan qiymatini shakllantiruvchi barcha haqiqiy xarajatlar 0610-«»Qimmatli qog’ozlar» va 5810-«Qimmatli qog’ozlar» schetlar debetida hisobga olinadi. Auditor qimmatli qog’ozlar sotib olish bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar tarkibini, ushbu xarajatlarni moliyaviy investitsiyalar qiymatiga ko’shishning qonuniyligini, bu xarajatlarning tegishli xujjatlar bilan tasdiqlanganligini tekshiradi. Moliyaviy investitsiyalarning hisobga qabul qilingan bahosi, qoidaga ko’ra, o’zgatirilmaydi. Qarzli qimmatli qog’ozlar bundan mustasno. Qimmatli qog’ozlar shartnomaga muvofiq tekinga olinganida olingan vaqtidagi bozor bahosi bo’yicha baholanadi. Agar moliyaviy investitsiyalar chet el valyutasida amalga oshirilsa, bunday muomilalarning valyuta muomilalarini tartibga soladigan me’yoriy hujjatlarga muvofiqligini tekshirish zarur. Qiymati chet el valyutasida ifodalangan moliyaviy investitsiyalar O’zbekiston Respublikasi Markaziy Banki tomonidan belgilangan muomala sodir bo’lgan kunda amal qilayotgan valyuta kursi bo’yicha so’mga hisoblab baholanadi. Auditor qaytarish muddati bir yildan ortiq qimmatli qog’ozlar ham qayta baholanayotganligini tekshirish lozim. Chunki kurs tafovutini qayta baholash va hisobda aks ettirish faqat qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar tarkibida hisobga olinadigan qimmatli qog’ozlar hamda korxona tomonidan belgilangan tartibda depozitga joylashtirilgan pul mablag’lari bo’yicha amalga oshiriladi. Boshqa korxonalarning ustav kapitaliga qo’shilgan ulushlar ta’sis shartnomasida belgilangan (kelishilgan) qiymat bo’yicha baholanadi. Korxona
mulkini boshqa korxona ustav kapitaliga ulush sifatida berishda moliyaviy investitsiyalar shartnoma qiymati va berilgan mulklar qiymati o’rtasidagi farqlarni hisobda aks ettirishning to’g’riligini tekshirish zarur. Buxgalteriya hisoboti ko’rsatkichlarning sintetik va analitik hisob ma’lumotlariga mosligini tekshirish buxgalteriya balansining «Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalar» (1 bo’lim) va «Qisqa muddatli moliyaviy investtsiyalar» (II bo’limi satrlari bo’yicha ko’rsatkichlarni Bosh daftardagi: schyotlariing qoldiqlari bilan taqqoslash orqali amalga oshiriladi. Moliyaviy investitsiyalar alohida turlarining mavjudligi va hisobot davri davomidagi harakati to’g’risidagi axborotlar buxgalteriya balansiga beriladigan tushuntirishlarda keltiriladi. Moliyaviy investitsiyalar alohida turlarining hisobot davri boshi va oxiriga qoldig’i to’g’risidagi ko’rsatkichlar chyotlar bo’yicha sintetik va analitik hisob ma’lumotlari bilan solishtiriladi. Buxgalteriya hisoboti va sintetik hamda analitik hisob registrlari ko’rsatkichlarini solishtirish) natijalarini auditor tegishli tarzda rasmiylashtiradi.