Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o
Download 5.82 Mb. Pdf ko'rish
|
portal.guldu.uz-BUXGALTERIYA HISOBINAZARIYASI
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7.4. Buxgalteriya hisobi shakllari
|
Dt
M ateriallar Kt Dt A so siy ishlab chiqarish Kt 600 000 600 000 540 000 540 000 Aksincha, yozilishi kerak b o ‘lgan summadan kam summa yozilgani aniqlansa, «Q o‘shimcha yozuv» usulidan foydalaniladi. M asalan, xodim larga hisoblangan ish haqidan daromad solig‘i ush- lab qolindi, 170 000 so‘m. X o‘jalik jarayoni buxgalteriya hisobi registrida quyidagi buxgalteriya provodkasi asosida aks ettiriladi: Dt 6700 - «Xodimlar bilan mehnat haqi yuzasidan hisob- kitob» schyoti Kt 6400 - «Budjet bilan hisob-kitob» schyoti. Xato yozuv orqali yuqoridagi schyotlar uchun yuritiladigan buxgalteriya hisob registriga 170 000 soni o ‘rniga 120 000 soni yozilgani aniqlandi. 170 000 - 120 000 = 50 000. Buxgalteriya hisobi registridagi xato yozuv to ‘g ‘rilanishi uc hun 50 000 qo'shim cha yozuv aks ettirilishi kerak. M ateriallar qi- ym atida farqlar ijobiy yoki salbiy b o lish ig a k o ‘ra tegishli schyotlarga «Q o‘shimcha yozuv» yoki» qizil qalam» usuli orqali aks et tiriladi. 7.4. Buxgalteriya hisobi shakllari Korxonalar faoliyati hisobi yuritilar ekan, bunda bir ne cha buxgalteriya hisob shakllaridan foydalanadi. Korxonada qo‘llaniladigan hisob shakllarini tanlash quyidagi omillarga bog‘liq bo‘ladi: korxona hisob ishlarining hajmi k o ‘p yoki kamligiga; ko rxona buxgalteriya xodimlarining malaka va tajribalariga; korx onada olib borilayotgan hisob siyosatiga. 150 Korxonada qaysi hisob shakli qo‘llanilishidan qat’iy nazar, 0 ‘zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to ‘g ‘risida»gi qonuniga to liq amal qilinishi shart. Buxgalteriya hisobi shakllari quyidagi turlarga b o ‘linadi: «M emorial-order» shakli,«Bosh daftar» shakli, «Jumal order» shakli, «Elektron-avtomatlashtirilgan» shakl. Buxgalteriya hisobi shakllari birbiridan quyidagi xususiyatlari ga k o ‘ra farq qiladi: Shakldagi registrlarning soni, vazifasiga k o ‘ra, Registrlarning tashqi k o ‘rinishiga k o ‘ra, Registrlarda xronologik va tizimli yozuvlar aks ettirilishiga k o ‘ra, Sintetik va analitik hisob m a’lumotlarini birgalikda yozish tartibiga k o ‘ra, Yozuvlami yozish tartibi va texnika vositalam ing qo‘llash tartibiga k o ‘ra. Quyida buxgalteriya hisobi shakllarini alohida-alohida k o ‘rib o ‘tish orqali ulam ing xususiyatlariga to ‘xtab o ‘tamiz. Buxgalteriya hisobining m em orial-order shakli hozirgi vaqtda kam foydalanib asosan, kichik korxonalarda va davlat muassasala- rida qollaniladi. «M emorial» so‘zining m a’nosi «Xotira yoki esda- lik» demakdir. M emorial-order shakli asosida yuritiladigan buxgal teriya hisobi shaklida hujjatlar qayta ishlanishi va hisob registirlar- ida aks ettirilishi ketma-ketligi keltirilgan.Ushbu buxgalteriya hi sob shaklini o ‘ziga xos xususiyati shundaki, x o ‘jalik jarayonlarini yozish uchun sintetik va analitik hisob uchun maxsus jam g ‘arma aylanma vedomostlardan foydalanadi. Buxgalteriyaga topshirilgan dastlabki hujjatlar har tom onla ma tekshirilgach, sintetik va analitik hisob maxsus aylanma vedo- most- lari to ‘ldiriladi: bunday jam g 'arm a a>lanma vedomostlari asosiy vositalar, pul m ab lag lari v a qo‘yilmalar, ishlab chiqarish zahiralari va tayyor mahsulot, ishlab chiqarish xarajatlari, mol yet- kazib be- ruvchilar bilan hisoblashish, mehnat haqi yuzasidan hi- sob-kitoblar, byudjet bilan, ijtimoiy sug‘urta tashkilotlari bilan hi- sob-kitoblar, mahsulot (ish, xizmat) sotish va boshqa schyotlar uc hun tashkil etiladi. Yuqorida keltirilgan vedom ostlar va sintetik hisob registrlari asosida memorial-orderlar tuziladi. Memorial-order bir oyga bir 151 marta ochiladi va oyning oxirida yopiladi. Buxgalteriya hisobining memorial-order shakli k o ‘proq q o l mehnatiga asoslangan. Quy- ida memorial-order shaklida ishlatiladigan hisob registrlari keltirib o lila d i (7.4.1-jadval). M emorial-order buxgalteriya hisobining eng oddiy shaklllari- dan biri b o iib , unda yozilgan m a iu m o tlar har oyda «bosh kitob ju - maliga» tarqatiladi. 0 ‘z navbatida «Bosh kitob» jum ali asosida oborot va qoldiq summalar aniqlanadi, shundan so‘ng, schyotlardagi qoldiq summa lari tegishli tartibda hisobotning boshqa shakllariga yoziladi. «Bosh kitob» dagi schyotlar debet oborotlari y ig ‘indisi, ular kredit oborotlari y ig ln d isi bilan shuningdek, «Order b o ‘yicha sum malar» qatori jam i bilan teng bo ‘lm og‘i zarur. 7 . Download 5.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|