Қисқа муддатли оралиқда фирманинг ишлаб чиқариш ресурслари ўзгарувчан ва ўзгармас ресурсларга бўлинади. Яъни бунда асосий капитал (асосий воситалар) ўзгармас, ишчи кучи, хомашё ва материаллар эса ўзгарувчан деб аталади

КЎЛАМ САМАРАСИ

• Ишлаб чиқариш кўлами ўзгаришини маҳсулот ҳажми ўзгаришга таъсири хусусиятлари

• Омиллар сарфига нисбатан маҳсулот ҳажми кўп миқдорда ўзгаради

• Омиллар сарфи билан маҳсулот ҳажми бир хил нисбатда ўзгаради

• Маҳсулот ҳажми омиллар сарфига нисбатан кам
• нисбатда ўзгаради

• Мусбат (ўсувчи) кўлам самараси

• Доимий (ўзгармас) кўлам самараси

• Манфий (камаювчи)
• кўлам самараси

• Узоқ муддатли оралиқда маҳсулот ҳажми ортиши билан ишлаб чиқариш харажатлари ўзгариши ўртасидаги боғлиқлик

• Ишлаб чиқариш ҳажми ошишидан мусбат кўлам самараси

• Ишлаб чиқариш ҳажми ошишидан ўзгармас кўлам самараси

• Ишлаб чиқариш ҳажми ошишидан салбий кўлам самараси

• Ўртача харажатлари камаяётган тармоқ

• Ўртача харажатлари ўзгармас тармоқ

• Ўртача харажатлари ўсаётган тармоқ

• LAC

• Маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми максимал қийматга эришганда ишлаб чиқарувчи мувозанатга эришади. Фараз қилайлик ресурслар ва тайёр маҳсулот нархи ҳамда фирманинг ишлаб чиқаришга сарфлайдиган маблағи ўзгармас кўрсаткичлар бўлсин. Фирма фақат икки турдаги ишлаб чиқариш омилларидан (F1 ва F2 ресурслардан) фойдаланади дейлик.
• F1 ресурснинг нархи Р1= 10 доллар ва чекли унумдорлиги MRP1 = 100 га, F2 ресурснинг нархи Р2= 5 доллар ва чекли унумдорлиги MRP2 = 40 га тенг бўлсин. Бунда биринчи ресурснинг (F1) тортилган чекли унумдорлиги MRP1 ̷ Р1 = 100/10 = 10 га, иккинчи ресурснинг (F2) тортилган чекли унумдорлиги MRP2 ̷ Р2 = 40/5 = 8 га тенг бўлади.
• Демак биринчи ресурсдан (F1) фойдаланиш иккинчисига нисбатан самаралироқ экан, чунки биринчисининг тортилган чекли унумдорлиги 10 га, иккинчисиники эса 8 га тенг. Бу ҳолатда иккинчи факторнинг (F2) икки бирлигидан воз кечиб (бу 10 долларни тежашга имкон беради), унинг ўрнига биринчи фактордан (F1) қўшимча бир бирлик харид қилиш мақсадга мувофиқ ва бу фойдани ошишига имкон яратади. Бунда биз иккинчи ресурснинг икки бирлигидан воз кечиб 80 (40х2) бирлик маҳсулот йўқотамиз, аммо унинг ўрнига биринчи ресурс берадиган 100 бирлик маҳсулотга ва 20 бирлик соф ютуққа эга бўламиз. Шундай қилиб ҳар бир ресурснинг тортилган чекли унумдорлиги бир хил натижа бермагунга қадар уларни қайта тақсимлашда давом этамиз.

•