Ish haqi turlari va ularning darajasini belgilovchi omillar

Mehnatning alohida turlariga ish haqi darajasida farq bo`lishini keltirib chiqaruvchi omillar:

• Mehnatning aniq turi taklifining cheklanganligi;

  
  

• Bajariladigan ishlarning jozibadorligi;

  
  

• Ishlovchilarning malakasi, kasbiy tayyorgarligi va mahorati.

  
  

Ishchi kuchi umumiy taklifini belgilab beruvchi omillar:

• Mamlakat aholisining soni;

  
  

• Aholining umumiy sonida mehnatga yaroqli bo`lganlar salmog`I;

  
  

• Aholining jinsiy va yosh tarkibi.

  
  

Mehnatning sof raqobatli bozorida ish haqi darajasining aniqlanishi:

• Ish haqi darajasi alohida mehnat turiga yalpi talab va uning yalpi taklifi ta`sirida shakllanadi;

  
  

• Alohida ishga yo`llanuvchilar va ishga yo`llovchilar ish haqi darajasiga ta`sir ko`rsata olmaydi;

  
  

• Mehnatga umumiy talab yoki uning umumiy taklifidagi ancha katta o`zgarishlar ish haqi darajasida o`zgarish bo`lishiga olib keladi.

  
  

Inson kapitaliga investitsiyalar:

• Ta`limga va malakaviy tayyorgarlikka investitsiyalar;

  
  

• Sog`liqni saqlashga investitsiyalar;

  
  

• Ishchi kuchi qo`nimligini ta`minlashga investitsiyalar.

  
  

4. Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va uni tartibga solishda kasaba uyushmalari ro`li.
Mehnat munosabatlari – bu bir tomondan ish beruvchilar boshqa tomondan ishga yollanuvchilar hamda davlat va kasaba uyushmalari o`rtasida ishchi kuchini yollash yuzasidan vujudga keladigan iqtisodiy munosabatardir.
Ishga yollash bo`yicha ma`muriyat va ishchilar o`rtasidagi mehnat munosabatlari mehnat shartnomalari yordamida tartibga solinadi.
Mehnat shartnomalarining tarkibiy tuzilishi:

• Ish haqi stavkasi;

  
  

• Me`yorida ortiqcha bajarilgan ishlar uchun ish haqi to`lash tartibi;

  
  

• Dam olish kunlari, tanaffuslar va mehnat ta`tilining belgilanish tartibi;

  
  

• Pensiya fondlari va sog`liqni saqlashga ajratmalar miqdori;

  
  

• Narxlar o`zgarishini hisobga olib, iste`molchilik savatini tartibga solish sharoitlari;

  
  

• Mehnatning boshqa umumiy va tashkiliy shart – sharoitlari.