Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish

Xom ashyo. Tabiiyki, barcha mahsulot xom ashyosiz yaratilmaydi. Ammo ayrim mahsulotlarni olish uchun xom ashyo boshqalariga qaraganda ko`proq sarflanadi. Shu bois bunday mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan tarmoqlar va korxonalar mumkin qadar xom ashyo rayonlariga yaqin joylashtiriladi.
Sanoatning ba'zi tarmoqlari, masalan, tog`-kon, o`rmon, baliqchilik sanoati korxonalarining joylashuvi xom ashyo bo`lmagan rayonlarda rivojlanmaydi. Bunday sanoat tarmoqlarining joylashuvi bevosita foydali qazilmalar yoki tabiiy boyliklar geografiyasi bilan belgilanadi. Boshqa sanoat tarmoqlariniig hududiy tashkil etilishi esa biroz murakkabroq tusga ega. Bu borada bir qator fakt va raqamlar keltirish o`rinli. Masalan, 1 t paxta tolasini olish uchun taxminan 3 t xom paxta, 1 t paxta yog`i uchun 5 t chigit, 1 t pista yog`i uchun 3 t kungaboqar. 1 t shakar uchun 7 t qand lavlagisi ishlatiladi. Ushbu raqamlarni nisbiy (foiz) ko`rinishida berish foydadan xoli emas. Chunonchi, paxta tolasining oq paxtadan chiqishi 32-33 foiz, paxta yog`ining chigitdan olinishi 19-20, shakarni qand lavlagidan tayyorlash 14-15 foiz va shunga o`xshash. Demak, bu korxonalar xom ashyo rayonida yoxud unga yaqin maskanda joylashtirilishi shart.
Mineral o`g`itlar ichida kaliy o`g`itini ishlab chiqarish geografiyasi batamom xom ashyo omili bilan belgilanadi, chunki uni olish uchun ko`p miqdorda kaliy tuzi sarflanadi. Ayni paytda, azot (selitra) o`g`itini ishlab chiqaruvchi korxonalar ancha "erkin" joylashadi. Mazkur korxonalar qora metallurgiya markazlariga, suv manbalariga yaqin, neft' va gaz sanoati rivojlangan rayonlarda joylashtirilishi ham mumkin.

Ekologiya

Transport







Bozor iqtisodiyoti

Yer-suv







Iqtisodiy geografik
o`rin

Ilmiy-texnika