Ishlab chiqarish xarajatlari Bajardi: Xasanov Komiljon

Ishlab chiqarish xarajatlari

Bajardi: Xasanov Komiljon

Firma xarajat to’g’risida tushuncha

Iqtisodiy xarajatlar – firma yoki korxona to’lash shart bo’lgan to’lovlar yoki korxona (firma) resurslarni alternativ ishlab chiqarishlarda foydalanishdan korxona o’ziga jalb etish uchun resurslarni yetkazib beruvchilarga to’plashi shart bo’lgan foyda.

Tashqi xarajatlar va ichki xarajatlar

Korxona o'z ishlab chiqarishni mehnat resurslari, xomashyo, yoqlg’I, tarnsport hizmatlari, energya va boshqalar bilan ta'minotchilar foydasiga berilgan pul tulovlari, pul harajatlari tashki harajatlar deb hisoblanadi.

Resurs foylanish bo’yicha buladigan harajatlar ichki harajatlar, tadbirkorning o'ziga tegishli resurslarga bo’lgan harajatlari yani xaq to’lamaydigan harajatlar deb ataladi,

tashqi va ichki xarajatlar yig’indisi iqtisodiy xarajatlar yig’indisini tashkil etadi

Kisqa oralliq - bu shunday vaqt oralig’iki, firma bu oarlig’ida faoliyat kursatganda, u ishlab chiqarish ishlab chiqarishidan kamida bittasining hajmini uzgartira olmaydi.

• Kisqa oralliq - bu shunday vaqt oralig’iki, firma bu oarlig’ida faoliyat kursatganda, u ishlab chiqarish ishlab chiqarishidan kamida bittasining hajmini uzgartira olmaydi.
• Kisqa qayta oraliqda firma ishlab chiqarish quvvatini o'zgartira olmaydi, lekin undan yukni intensivlashtira oladi.
• Uzoq muddatli oraliq - bu oraliqda firma ishlab chiqarishda qayta ishlayotgan barcha ishlab chiqarish omillari hajmini o'zgartiradi.

Qaytarilmaydigan harajatlar va o’zgarmas harajatlar

• Qaytarmaydigan harajatlar oldin qilingan harajatlar bo’lib, ularni qaytadan tiklash mumkin emas.
• Masalan, sotib olingan uskunalarga extiyoj qolmadi uni sotiladigan bo’lsa qiymatidan past narhda sotiladi ayirmasi qaytarilmaydigan harajatlar olinadi.
• O'zgarmas harajatlar (FC) - bu qisqa toza oraliqda mahsulot ishlab chiqarish hajmiga bog’liq bo’lmagan harajatdir.

o’rtacha o’zgarmas xarajatlari (AFC) – bir birlik mahsulotda to’g’ri keladiga , u quyidagicha aniqlanadi:

o’rtacha o’zgarmas xarajatlari (AFC) – bir birlik mahsulotda to’g’ri keladiga , u quyidagicha aniqlanadi:

AFC (Q) = FC / Q

O’rtacha o’zgarmas xarajat mahsulot hajmi oshishi

bilan kamayib boradi,

FC
Q
FC, AFC
AFC
FC va AFC chiziqlari grafigi

O’zgaruvchan xarajat (vc)

• Maxsulot ishlab chiqarish hajmiga bog’lik bo’lgan harajat, yangi mahsulot hajmi oshganda yoki kamayganda o'zgargan harajat.
• (Xom ashyo, elektr, gaz, yordamchi materiallar harajatlar, ish haqida va boshqalar).
• O'rtacha o'zgaruvchan harajat (AVC).
• Bir birlik ishlab chiqarish chikarilgan mahsulotga tugri o'rtacha o'zgartirish harajatdir.

AVC = VC / Q

VC va avc chiziqlari grafigi

Q1
AVC
VC
VC, AVC
Q

Umumiy xarajatlar.(TC)

Qisqa muddatli oraliqda ma’lum miqdorda mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan o’zgargan o’zgarmas va o’zgaruvchan xarajatlarning yig’indisiga teng.

TC = FC + VC

O’rtacha o’zgarmas xarajatlar

ATC = AFC +AVC = (FC + VC)/Q = TC/Q

Umumiy, o’ZGARMAS VA O’ZGARUVCHAN XARAJATLAR GRAFIGI

TC
VC
FC
Q
C

ATC,afc,avc chiziqlarining grafigi

O’rtacha umumiy xarajat bilan narx o’rtasidagi farq orqali firmaning olayotgan foydasi yoki zarari aniqlanadi

Q
C
ATC
AVC
AFC

E’tiboringiz uchun rahmat