12
Mikroiqtisodiy darajada har qanday korxona,
firma yoki kompaniyaning
asosiy "bosh og`rig`i", (muammosi) olinayotgan daromadlarning muttasil
ko`payib, o`sib borishini ta`minlashdir. Daromadlarning ko`payishiga ta`sir
etuvchi
omillar juda ko`p. Ularga asosan ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish,
mahsulot
sifatini yaxshilash, reklamani yo`lga qo`yish,
mahsulotning
yangi
bozorlarini
ochish,
zamonaviy
texnologiyalarni joriy qilish va hokazolar kiradi. Daromadlarni
ko`paytirishning aytib o`tilgan omillari yoki yo`nalishlarining
har biri ham muhim. Biroq har qanday sharoitda ham hal
qiluvchi ahamiyat kasb etadigan asosiy omil mehnat unumdorligidir.
Mehnat unumdorligi ko`rsatkichi korxona (firma) ishini, uning xo`jalik
faoliyati samaradorligini ko`rsatadi. Bu ko`rsatkichni o`lchash (yoki aniqlash) juda
ham oson. Buning uchun ishlab chiqarilgan mahsulotlar yoki ko`rsatilgan
xizmatlar
qiymatini, ya`ni daromadlar summasini ishlab chiqarishda yoki xizmat
ko`rsatishda band bo`lgan ishchilar va xodimlar
soniga taqsimlash kifoya, ya`ni:
Fikrimizni yanada oydinlashtirish uchun quyidagi shartli misolni
keltiramiz. Firmada ishlovchi ishchi va xodimlar soni 50
kishini tashkil etadi va
unda bir oyda 50 mln. so`mlik mahsulot ishlab chiqarildi va sotildi, deylik. Oddiy
arifmetika yo`li bilan mazkur firmada ishlovchi har bir kishining oylik mehnat
unumdorligi 1,0 mln. so`mni tashkil etganini aniqlash qiyin emas.
Muayyan
tadbirlarni amalga oshirish, masalan, yangi texnologiyani
joriy qilish natijasida
kelgusi oyda o`sha 50 kishi mehnat qilayotgan firmada 55 mln. so`mlik mahsulot
ishlab chiqarildi, deylik. Demak, firmada mehnat unumdorligi 1,1 mln. so`mni
tashkil etdi yoki o`tgan oyga qaraganda 10 foizga o`sdi.
