Ishlatish operatsion bosqichida dasturlarni kuzatish va

---

75 
Ishlatish – operatsion bosqichida dasturlarni kuzatish va 
qo‘llab-quvvatlash. Ishga tushirilgan dasturni boshqarish ke-
rak ,chunki bulutli dasturni tashkil etadigan alohida xizmatlarning 
ko‘pligi hisobga olinsa, bu juda qiyin bo‘lib ketishi mumkin. Shu 
munosabat bilan ma’muriy va xizmatlarni boshqarish jarayon-
larini yagona "xizmatlarni boshqarish markazi" shaklida integrat-
siyalashuvini ta’minlash kerak. Bunga ilovalarni yuklab olish 
monitoringini, foydalanuvchi vazifalarni boshqarish panelini o‘z 
ichiga oladi va hokazo.
 O‘z-o‘zini tekshirish savollari 
 
1. "Bulut" atamasiga ta’rif bering. 
2. Bulutli texnologiyalarni rivojlantirish bosqichlarini ayting. 
3. Bulut xizmatlari nima? 
4. Bulutli xizmat va an’anaviy xizmat o‘rtasidagi asosiy 
farqlar qanday ? 
5. Bulutli xizmatlarning afzalliklari va kamchiliklari nimada? 
6. Bulutli texnologiyalarni aniqlang. 
7. Bulutli hisoblash nimani anglatadi? 
8. Bulutli hisoblashning asosiy xususiyatlari qanday? 
9. Bulutli texnologiyalarni ochish modellarini qanday? 
10. Bulutli texnologiyalarga xizmat qilish modellarini 
ayting. 
11. Bulutli hisoblash imkoniyatlari qanday? 
12. Bulutli dasturlarning tarkibiy qismlari nimadan iborat? 
 
1.6. Buymlar Interneti 
1.6.1. Buymlar Interneti paydo bo‘lish shart-sharoitlari 
1926-yilda Buyumlar Interneti paydo bo‘lishni Nikola Tesla 
bashorat qilgan. 
1926-yilda Collier jurnaliga bergan intervyusida u shunday 
dedi: "Simsiz texnologiyalar rivojlanish cho‘qqisiga chiqqanda, 
hamma narsa bir butunning bir qismiga aylanadi va ularni sizning 

---

76 
cho‘ntagingizga mos keladigan moslama yordamida boshqarish 
mumkin."
1999-yilda "Buymalar Interneti " atamasini Massachusets 
texnologiya insti tuti tadqiqotchisi Kevin Eshton kiritdi . U odam-
larning 
aralashuvisiz logistika 
jarayonlarining samaradorligini 
oshirishni taklif qildi: radio sensorlar (RFID) yordamida korxo-
naning omborlarida tovarlarning mavjudligi to‘g‘risida ma’lumot 
to‘plash va ularning chakana savdo do‘konlariga o‘tishini kuza-
tish. Har bir belgi tarmoqqa hozirgi joylashuvi haqida ma’lumot-
larni yuboradi . Procter & Gamble rahbarligi uchun tayorlangan 
taqdimot marosimida u " Buyumlar Interneti" kontsepsiysini 
yaratdi.
1990-yilda TCP/IP protokolini yaratuvchisi John Romki 
dunyodagi birinchi tosterga ulangan Buyumlar Internet yarat-
di va masofadan yoqish va uni o‘chirish uchun muvaffaq bo‘ldi. 
RFID – belgili radio datchiklarning ishlatilishi yetkazib 
beruvchilar va riteylerlarning (riteyler – chakana sotuvchisi, 
yakuniy mijozlarga mahsulot sotish) talab va takliflarga 
munosabatini tezlashtirdi: mollar omborda saqlanmagan holda 
haqiqitdan kerak bo‘lgan joyda yuborilgan.
Buyumlar Internetni birinchilardan vending mashinasi bo‘l-
gan (vending – maxsus savdo mashinalari orqali xizmatlari va har 
qanday mahsulotlarni sotish ) va 1982-yili Amerika talabalari 
tomonidan 
yahna 
ichimliklarni 
sotish 
xizmati 
bilan 
modernizatsiya qilingan. Bu apparat ichimliklarning mavjudligini 
va ularning sovutilganligini masofadan tekshirishga imkon berdi. 
2008-2009-yillarda"Aholi Interneti" dan "Buyumlar Inter-
neti" ga o‘tish ko‘zatilgan. 
Bugungi kunga kelib nafaqat foydalanuvchi bilan, balki bir-
biri bilan ham ta’sir o‘tkazadigan ko‘plab qurilmalar paydo 
bo‘lgan. Bu qurilmalardan bir tizim yaratilishi mumkin - 
"aqlli" uy, «aqlli» korxonasi va "aqlli" shahar (Rasm 1.6.1) . 
IDC konsalting kompaniyasining bashoratlariga ko‘ra, dun-
yoda radioyorliqlari (RFID-yorliqlari) bo‘lgan buyumlar Inter-
netining hajmi jahon bozorida 2020-yilga kelib 7 trln. AQSH 
dollaridan oshishi mumkin. 

---

77