«Қишлоқ ва сув хўжалигининг замонавий муаммолари» мавзусидаги анъанавий XXII ёш олимлар

grunt suvi va bosimli quduqlarga bo‘linadi. Bundan tashqari suv ushlagich qatlamini to‘la yoki 
qisman kesib o‘tganligiga qarab mukammal va nomukammal quduqlarga ham ajratiladi(1,2-rasm). 
Shunga ko‘ra ularining gidravlik hisoblari ham alohida-alohida topiladi[4]. 
Metodologiya. Quduqlarning gidravlik hisobidan asosiy maqsad quduqlarning debitini, quduq ishlashi 
davomida undagi suv statik sathining pasayishini va bir qatlamda ishlayotgan quduqlar orasidagi 
о‘zaro ta’sirlarni aniqlash iboratdir[5]. 
Quduqlarning sarfini hisoblash 
Quduqqa oqib kelayotgan suvning sarfi Dyupyui tenglamasi bo‘yicha teng bo‘ladi: 
(1) 
O‘z navbatida:
(2) 
va bosim gradiyenti
(3) 
Dyupyui tenglamasiga belgilarning qiymatini qo‘ysak: 
 
 
 
(4) 
(4) tenglama ustida bir qancha matematik amallarni bajarganidan keyin quyidagi tenglama olinadi: 
1-rasm. Mukammal grunt qudug‘i 
2-rasm. Nomukammal grunt qudug‘i 

---

«ҚИШЛОҚ ВА СУВ ХЎЖАЛИГИНИНГ ЗАМОНАВИЙ МУАММОЛАРИ» мавзусидаги анъанавий XXII – ёш олимлар, 
www.tiiame.uz
магистрантлар ва иқтидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2023 йил 
www.tiiame.uz
 
134 
 
 
 
 

(5) 
(5) tenglama mukammal qudug‘ining to‘la sarfini hisoblash tenglamasi Dyupyui tenglamasi deyiladi. 
Mukammal grunt qudug‘ining to‘la sarfini Dyupyui tenglamasidan foydalanib aniqlanadi[6]. 
Bu yerda: Q-mukammal grunt qudug‘i-skvajinaning to‘la sarfi, m
3
/sut; K-sizilish koeffitsiyenti, 
m/sutka; H-suv ushlagich qatlamning statik qalinligi, m; h-suv ushlagich qatlamining tajriba suv 
chiqarish ishlari davridagi dinamik qalinligi, m; R-quduqning ta’sir radiusi, m; r- quduqning radiusi, 
m.
Agarda quduq tubi suv o‘tkazmas qatlamgacha qazilmagan bo‘lsa, nomukammal grunt qudug‘i 
deyiladi. Uning to‘la sarfi quyidagicha topiladi: 

 
 
(6) 
bu yerda: h — quduqdagi suvning aktiv zona chegarasining pastki qismidan, ya’ni quduqning suv 
bilan ta’minlaydigan suvli gorizontning pastki qismidan boshlab hisoblangan dinamik sath balandligi, 
m; l— quduqdagi suv ustunining balandligi,m; 
(7) 
B- nomukammallik koeffitsiyenti-koeffitsiyent nomukammal deb yuritiladi.