Ishning maqsadi: Ochiq kon ishlari elementlari to‘g‘risida tushunchaga EGA bo‘lish va ularning grafik tasvirlanishi bilan tanishish

1 – экскаватор ўқи;
А – экскаватор кирмасининг (заходка) кенглиги.


) yumshok tog‘ jinslari 4- rasm:




b) qattiq tog‘ jinslari 5- rasm:

Портлатиб юмшатилган тоғ жинсларида экскаватор ковжойи (забойи).
1 – экскаватор ўқи;
2 – портлатилган тоғ жинслари уюми;
В_м – портлатилган тоғ жинслари уюми кенглиги;
А₁ – экскаватор заходкасининг кенглиги.

3. 
   Ochuvchi kon lahmlari.
   

Ishchi gorizontlarni ochish maxsus kon lahmlari (transheyalar) ni o‘tish yordamida amalga oshiriladi. Ularni ochishdan ko‘zda tutilgan asosiy maqsad, bu – pog‘onalarda yo‘lga qo‘yilgan yuk oqimlarini transport kommunikatsiyalari bilan ta’minlash va buning natijasida kon massasini ishchi gorizontlardan er yuzasiga yoki o‘rta gorizontlarga tashish imkoniyatini yuzaga keltirishdir. Ochuvchi kon lahmlari er yuzasidan boshlanib yoki avval ochilgan ish gorizontidan boshlanib, ochilishi nazarda tutilayotgan gorizont ish maydoni belgisida (otmetkasida) tugaydi.
Transheyalar bajaradigan vazifasiga ko‘ra ikki turga bo‘linadi:
Kapital transheya;
Qirqim transheya.
Kapital transheya – ishchi gorizontni ochish uchun hizmat qiluvchi ochiq qiya kon laximi bo‘lib, er yuzining rel’efiga nisbatan ularning ko‘ndalang kesim yuzalari ko‘rinishi trapetsiya yoki noto‘g‘ri to‘rtburchak bo‘lishi mumkin.
Qirqim transheya – gorizontal ochiq kon laximi bo‘lib, foydali qazilmani yoki qoplovchi jinsini qazib olish uchun ish frontini yaratib beradi.
Kapital transheyalar karerning ichki konturiga nisbatan joylashuviga qarab quyidagilarga ajratiladi:


a) ichki transheya - s’ezd (6- rasm), b) tashqi transheya (7- rasm).



P landa ko‘rinishi

Erning ustki qismida ochiq kon ishlari olib borilishi natijasida katta chuqurliklar paydo bo‘ladi. CHuqurliklarning yig‘indisi karer (ochiq kon ishlari korxonasi) (9- rasm) deb aytiladi. Bu chuqurliklarning ko‘ndalang kesimi chegarasi tutashmagan bo‘ladi.
Ma’muriy-ho‘jalik tushunchasida esa karer deb konni ochiq usulda qazib olishni tashkil etadigan kon korxonasiga aytiladi. Ko‘mir sanoatida va sochilma konlarni ochiq usul bilan qazib olishda karerni kesim (razrez) deb ataladi.


9 – rasm. Karer