İslam hukuk usulü II iKİNCİ BÖLÜM ŞER’Î delillerden çikarilan hüKÜmler

EHLİYET ARIZALARI (AVARIZU’L-EHLİYYE) 
 
Cünûn Temyiz gücü olmadığı için gayri mümeyyiz sabinin hükümleri uygulanır. 
Ateh 
Temyiz gücü yoksa gayri mümeyyiz sabinin hükümleri uygulanır. 
Temyiz gücü varsa mümeyyiz sabinin hükümleri uygulanır. 
Sefeh 
Mali tasarrufları dışındaki tüm tasarruflarında bâliğin hükümleri uygulanır. 
Mali tasarruflarında mümeyyiz sabinin hükümleri uygulanır. 
Sükr 
Mübah yoldan sarhoşluk: tasarrufları geçersiz, mali sorumluluğu var, cezai sorumluluğu yok 
Haram yoldan sarhoşluk: 1) sözlü tasarrufları geçersiz (Zahiriler, Ahmed b. Hanbel);
2) sözlü tasarrufları geçerli (Hanefiler, Şafiiler, Malikiler). 
Hem mali hem cezai sorumluluğu var. 
İkrâh İkrâh-ı mülci/kâmil (öldürme, bir organı itlaf etme) rızayı kaldırır, ihtiyarı bozar (yok etmez). 
İkrâh-ı gayri mülci /nâkıs (kısa süreli hapis, hafif dövme) rızayı kaldırır, ihtiyarı bozmaz. 
İkrahın konusu ikrâr ise, ikrah ister mülci ister gayri mülci olsun, bu ikrâr bâtıl olur. 
Örnek: borç ikrarı, evlenme ikrarı, boşama ikrarı gibi. 
 
İkrahın konusu sözleşme ise, ikrah ister mülci ister gayri mülci olsun, bu sözleşme fâsit olur. 
Örnek: satım sözleşmesi
*Hanefilere göre, evlenme, boşama vb bazı muameleler bundan istisnadır, yani geçerlidir. 
İkrahın konusu fiil ise: 
1) İkrah gayri mülci ise, fiilin yapılması caiz değil, yapılırsa sonuçları yapana aittir. 
2) İkrah mülci ise, yapılması: 
a) Vacip olan fiil. Mesela: içki içmek, domuz eti yemek 
b) Mübah olan fiil, ama sabredip yapmamak daha iyidir. Mesela: Allah’ı inkar etmek 
c) Haram olan fiil. Mesela: başka bir kişiyi öldürmek 
İkrah altında kişiyi öldürürse: 
a) zorlanana kısas cezası verilir (Malik, Ahmed b. Hanbel, Şafii, Züfer) 
b) zorlayana kısas cezası, zorlanana tazir cezası verilir (Ebu Hanife, İmam Muhammed) 
c) zorlayan diyet öder (İmam Ebu Yusuf) 
İkrah altında zina yaparsa, tercih olunan görüşe göre had cezası uygulanmaz.
İkrah bir şüphe sayılır. Şüphe durumlarında hadler uygulanmaz.