Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti iqtisodiyot nazariyasi

Mavzuga doir masalalar 
 
1. Fermer xo‘jaligi qizil lavlagi ishlab chiqaradi. Firmaning xarajat 
funksiyasi TC

900 

0,02Q
2
; R=400 bu yerda Q – lavlagi hajmi, kg. 
Firmaning muvozanat mahsuloti qancha? 
Yechim: 
1) MC 

0,04Q bo‘lsa, maksimal mahsulot ishlab chiqarish shartidan 
yozamiz, 0,04Q 

4 00; Q 

10000 kg. 
2) Q

10000 bo‘lsa,
firma daromadi TR

4000000 so‘m,
yalpi xarajati TC

2000900 so‘m,
foydasi P

1999100so‘m. 
2. Raqobatlashuvchi firmaning mahsuloti narxi 34 so‘m. O‘rtacha 
xarajati:
ATC= 2

4Q 
a) ishlab chiqarish hajmi qancha bo‘lganda firma zarar bilan ishlaydi? 
b) ishlab chiqarish hajmi qancha bo‘lganda firma maksimal foyda 
oladi? 
Yechim:
a) firmaning zararsiz ishlash nuqtasiga to‘g‘ri keluvchi mahsulot 
miqdorini topamiz.
34 

2

4Q; Q 

8 
Demak, ishlab chiqarish hajmi 8 dan katta bo‘lsa, firma zarar bilan 
ishlaydi. Masalan: 

---

42 
Q 

9 bo‘lsa, R

306; TC

342 
Foyda P 

- 36 ga teng.
Demak, firma 36 so‘m zarar ko‘radi.
b) optimallik shartidan foydalanib, maksimal foydani ta’minlovchi 
mahsulot hajmini topamiz.
Q 

4 
R 

34 * 4 

136, TC 

72 
P 

136 – 72 

64 
3. Raqobatlashuvchi bozorda harakat qiluvchi firmaning o‘rtacha 
o‘zgaruvchan xarajati 
4
Q
*
0,5
i


AVC
O‘zgarmas xarajati -100 so‘m 
a) firmaning taklif chizig‘i aniqlansin. 
b) agar tarmoqda 20 ta firma faoliyat ko‘rsatayotgan bo‘lsa, 
tarmoqning taklif chizig‘i aniqlansin. 
Yechim:
Firmaning yalpi xarajati 
4Q
0,5Q
100
i
2



TC
Chekli xarajati 
4
-
P
Q
4;
Q
i
i



i
MC
MC va AVC chiziqlarining kesishish nuqtasini topamiz: 
0
Q
4;
Q
*
0,5
4
i
i




i
Q
MC chizig‘i AVC chizig‘idan yuqorida joylashgani uchun firmaning 
taklif chizig‘i MS (Q>0) bo‘lgan qismi bilan ustma –ust tushadi.
Tarmoqning taklif chizig‘i 
80
-
20P

S
Q
bu yerda 
S
i
Q
Q
20
1

. 
4. Firmaning quyidagi ma’lumotlari berilgan: 
Yalpi daromadi – 10 mln. so‘m,
Tashqi xarajat – 4 mln. so‘m, 
Normal foyda – 2,5 mln. so‘m. 
Firmaning buxgalteriya va iqtisodiy foydasi topilsin. 
Yechim: 
Buxgalteriya foydasi

Yalpi daromad – buxgalteriya xarajati

10 – 4 

6 mln.so‘m. 
Iqtisodiy foyda

yalpi daromad – iqtisodiy xarajat

10 – (4

2,5) 

3,5 
mnl.so‘m.