Islom karimov nomidagi toshkent Davlat Texnika Universiteti “Konchilik ishi va metallurgiya”fakulteti “Konchilik ishi“kafedrasi
Qavatni o ‘z-o‘zidan qulatish tizimi
Download 1.01 Mb. Pdf ko'rish
|
atrof tog\'
|
3.Qavatni o ‘z-o‘zidan qulatish tizimi
Tizimning mohiyati quydagilardan iborat boiib, qavat balandligi 40-100 m, bundan uzunrogi kam uchraydi. Qavatni gorizontal maydoni 30x30, blok asosi tagidan kesuvchi lahim o‘tkaziladi, keyinchalik umumiy gorizontal tirqish bilan tutashtiriladi. Natijada blok asosida uning tirgagi yo‘qoladi. Bir vaqtda blokni chegaralarida tik yuzasida qator lahimlar seriyasi o‘tiladi (ba’zan blok asosida uning balandaligini yarmiga sidirg‘asidan tirqish o‘tiladi), bu tirqish blok atrofini o‘rab turgan massiv bilan bogiiqligini zaiflashttushis. O‘z og‘irlik kuchi ta’siri ostida va rudani ustida yotgan jinslarni bosim kuchi ta’sirida massivdan ajratib olingan ruda o‘z-o‘zidan asosiy massivdan ajralib tagidan kesilgan bo‘shliqni sekin-asta toidirib boradi. Bu bo‘shliqni toiib borishi bilan rudani massivdan ajralib tushish jarayoni sekinlashadi. Qulatilgan rudani tushiruvchi lahim orqali chiqariladi, bu lahim tagi kesilgan bo‘shliqni g‘alvirlash yoki skreperlash gorizonti bilan bog‘laydi. Bu tizimini bir necha o‘nlab yillar oldindan mavjudligi sababli ko‘p konstruktiv o‘zgarishlarga uchragan, ammo uning qo‘llanish doirasi tor bo‘lib, quyidagi kon-geoligik sharoit bilan cheklangan: 1. Rudani o‘z-o‘zidan o‘rtacha (mo‘tadil) o‘lchamda qulab tushishga moyilligi yoki yuqori qismidagi jinslar massivini bositni ta’sirida qulaganidan keyingi maydalanishi. Bunday sharoit rudani ma’lum flzik-mexanik xususiyatlari bilan bog‘liq, shuning uchun butizimni qoilanish doirasi amaliyotda keskin cheklangan.Konni o‘z-o‘zidan qulatib qazib olinayotgan qavatidagi hamma rudani makro va mikrodazliklarini tezlashishi, rudani qavat-qavatliligi, ruda massivida zichlashishi, yumshoq minerallar qatlamchalarining mavjudligi bilan xarakterlanadi 2. Kondagi ruda massasi qalinligi katta o‘lchamda!igi 25-30 metrdan kam boimagan bo‘lishi, agar rudaning qalinligi kam bo‘Isa, uning yo'qotilish va sifatsizlanish darajasi yuqori bo‘ladi. Bunday sharoitda bloklami tayyorlash va kesish ishlariga sarflanadigan xarajatlar o‘sib boradi va asosiy ruda massasini qulash jarayoni juda sekin kechadi. 3. Rudani yo‘qotilish va sifatsizlanish darajasi yuqori bo‘lganligi natijasida uning qiymati yuqori bahoda bo‘lmasligi kerak. 4. Ruda tarkibida o‘z-o‘zidan yonuvchi birikmalar deyarli oz miqdorda bo‘lishi yoki umuman bo'lmasligi, qulatilgan rudani oksidlanishiga yoki uning zichlanishga moyilligi bu tizimni qoMlashga to‘sqinlik qiladi. 5. Ruda konini yaxshi razvedka qilinganligi, ayniqsa, uning yotqizilish elementlarini o‘zgaruvchan va beqarorligi. Aralashma jinslami anchagina qismini mineralizatsiyalanganligi va uni o‘z-o‘zidan katta bo‘laklarga bo‘linib, mayda bo‘laklar hosil qilmasdan qulashga moyilligi bu tizimni qo‘llashga qulay imkoniyat yaratadi. |
