Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti neft va gaz fakulteti

1. Ingibitor- jihozlarni korroziya qarshi himoya qiladi. Ingibitor yordamida HCℓ-xlor kislotasi tashiladi, qayta haydaladi va saqlanadi. Odatda ingibitorlar ingibitor turiga muvofiq va boshlang’ich kontsentratsiyaga bog’liq holda 1% - gacha qo’shiladi.
Ingibitor sifatida quyidagilardan foydalaniladi:
Formalin (0,6%), korroziya faolligini 7-8 marta pasaytiradi;
Unikal – yopishqoq to’q-jigar suyuqlik (misol unikol PB-5) (0,25-0,5%), korroziyaga qarshi faollikni 30-42 marta oshiradi.
Unikol suvda erimaydi, neytral kislota aralashmasi tarkibidan cho’kmaga tushadi. Shuning uchun uning kontsentratsiyasini 0,1% gacha qaysi korroziyaga qarshi himoya aktivligi - 15 martagacha.
Yuqori harorat va bosimda qo’llaniladigan ingibitorlar ishlab chiqilgan bo’lib reagent I-1-A (0,4%) – urotropik (0,9%) aralashmasi korroziyaga qarshi faollikni (t=87⁰C dgf P=38 MPa) 20-marta oshiradi.
Katapin – A ingibitori eng yaxshi hisoblanib, 0,1% li qo’shimchasi 55-65 marta korroziyaga qarshi faollikni oshiradi. 0,025% li aralashmasi. (0,25 kg miqdorda 1m³ aralashmaga qo’shiladi) – 45 marta faolashtiradi.
Uning himoya xossasi yuqori haroratda kuchli yomonlashadi. Shuning uchun t-80-100⁰C bo’lganda 0,2%-gacha qo’shimchasiga yana 0,2%-li urotropik qo’shiladi.
2. Jadallashtirgichlar – Sirt faol moddalar neft va neytral kislota tutash chegarasida sirt tortishish kuchlarini 3-5 marta kamaytirib, quduq tubidagi reaktsiyadan hosil bo’lgan mahsulotlarni va kislotalardan g’ovakliklardan tozalaydi.
SFM – larni qo’shimchasi kislotali ishlanmani samaraligini oshiradi. Bir kator ingibitorlar katapin – A, katamin-A, mervelan K(0) bir vaqtda jadallashtirish vazifasini ikkinchi tomondan SFM vazifasini bajaruvchi hisoblanadi.
SFM-lar va jadallashtiruvchilar sifatida OP-10, OP-7, 44-11, 44-22 va boshqa bir qator reagentlar qo’llaniladi.
3. Barqarorlashtirgichlar – HCℓ-бilan aralashmadagi temir bilan reaktsiyasini, aralashma va muvozanat holatida turishini ta‘minlaydi.