Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali “konchilik ishi va metallurgiya” fakulteti

TOG’ JINSLARINI QAZIB-YUKLASH (EKSKAVATSIYA).

Kon massasini qazib-yuklash ishlari uchun ekskavator markasini tanlash tog’ jinslarining fizik-mexanik xossalari va pog’onaning kon-texnik parametrlaridan kelib chiqqan holda 2 va 3 jadvallardan olinadi.

Jadvai-2.
Bir cho’michli mexanik kurakli ekskavatorlarning texnik xarakteristikasi

Ko’rsatkichlari	ЭКГ-8И	ЭКГ-10	ЭКГ-5А	ЭКГ-20
Cho’michining sig’imi, m^3	8; 10	10; 8; 12,5	5,2; 3,2; 7	20; 16; 30
O’zi turgan gorizontdan maksimal qazish radiusi, m	12,2	12,6	9,0	14,2
Maksimal qazish radiusi, m	18,2	18,4	14,5	23,4
Maksimal yuklash radiusi, m	16,3	16,3	12,6	20,9
Maksimal qazish balandligi, m	12,5	13,5	10,3	17
Tsikl davomiyligi, sekund	26	26	23	30

Jadval- 3.
Karyer gidravlik ekskavatorlarining texnik xarakteristikasi

Ko’rsatkichlari	ЭГ-6	ЭГ-10	ЭГО-8	ЭГ-20
Cho’michining sig’imi, m^3	6; 5	10; 8	8; 6	16; 20
Maksimal qazish radiusi, m	13	14	21,8	19
Qazish chuqurligi, m	-	-	12	-
Qazish balandligi, m	13	14	16,7	18
Yuklash balandligi, m	8-9	11	12,5	14,8
Hisobiy unumdorligi, mln.m^3/yil	2,1	3,4	2,5	5,85
Tsikl davomiyligi, sekund	24	24	26	28

1. Uyum balandligining qiymati Н_р quyidagi shartga mos bo’lishi zarur

Bu yerda – ekskavtor kuch vallining balandligi, m;
– ekskavtorning maksimal qazish radiusi, m.
2. Ekskavator kuch vallining joylashish balandligini aniqlash:
=0.56*18.2=10 m
3. Ekskavator kirmasining (zaxodkasining) kengligini aniqlash, m:
=1.5*12.2=18.3 m
4. Ekskavtorning smenalik ekspluatatsion ishlab chiqarish unumdorligini aniqlash, m³/smena:
= =9662 m³/smena
Bu yerda Е – ekskavator cho’michining sig’imi, m³;
Т_см – ish smenasining davomiyligi, soat;
= (1,05÷0,9) – ekskavator cho’michining to’lish koeffitsienti;
= (1,3÷1,5) – tog’ jinslarining ekskavator cho’michida ko’pchish koeffitsienti;
= (0,7÷0,9) – vaqt bo’yicha ekskavatordan foydalanish koeffitsienti;
– ekskavator ish tsikli davomiyligi.
5. Ekskavatorning yillik ekspluatatsion unumdorligini aniqlash m³/yil:
=5582*300*2=3349200 m³/yil
Bu yerda – ekskavator uchun bir sutkadagiish smenalari soni, smena;
– bir yildagi ekskavator ish kunlari.
6. Qoplovchi tog’ jinslari va foydali qazilmalarni ham bir rusumdagi ekskavatorlar bilan qazib-yuklash ishlari bajarilganda kerak bo’ladigan :
= ≈5 dona
Bu yerda А_гм = А_в.п + А_п.и – karyerning umumiy kon massasi bo’yicha unumdorligi, m³/yil.
Ekskavatorlar soni butun qiymatda olinadi. Ya’ni 2.7 bo’lsa 3 deb olinadi.
7. Ekskavatorlarning ro’yxatdagi sonini aniqlash:
=5*1.2=6 dona
Bu yerda = 1,2 – ekskavatorlar zaxira koeffitsienti.
Agarda qoplovchi tog’ jinslarini va foydali qazilmalarni qazib-yuklash uchun alohida rusumdagi ekskavatorlar tanlansa, u holda hisoblash ishlari har bir ekskavator rusumi uchun alohida-alohida hisoblanadi.


KON MASSASINI TASHISH (TRANSPORTIROVKA).
1. Kon massasini qabul qilish punktlarigacha tashish uchun avtomobil transportidan foydalaniladi:
Avtosamasval markasini tanlash kuzovning sig’imi va ekskavator cho’michining sig’imining o’zaro bir-briga mutanosibligi bo’yicha amalga oshiriladi:
5 = =4.1 BeLAZ-7519
Bu yerda – avtosamasval kuzovining geometrik sig’imi, m³;
Е – ekskavator cho’michining sig’imi, m³.
Tanlangan avtosamasval markasiga mos holda avtosamasvalning yuk ko’tarish qobiliyati tekshiriladi:

или

Bu yerda – avtosamasvalning yuk ko’tarish qobiliyati, t;

, -qoplovchi tog’ jinslari va foydali qazilmalarning zichligi, t/m³;
– avtosamasval kuzovining geometrik sig’imi, m³;