Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali “ ”

Tayinlanishi bo’yicha bazalar sinfi
Bular quyidagilar:
— asosiy baza — berilgan detalga yoki yig'ma birlikka tegishli bo'lgan va uning holatini buyumda aniqlash uchun ishlatiluvchi konstruktorlik baza (7- arasm ). I- shesternnya teshigi (I), yon sirli (II) va shpon pazi (III) «as»— asosiy bazalari hisoblanadi, yani ular vig'ish jarayonida valni «уог» vordanichi bazalari bilan tutashtiriladi
— yordamchi baza — berilgan detalga yoki yig'ma birlikka tcgishli bo'lgan va ularga birlashtiriluvchi buyum holatini aniqlash uchun qo'llaniluvchi konstruktorlik baza (7- b rasm). 2-val bilan 3-shponka yig'ma birligida val sirli (I), yon sirli (II) va shponka yon sirti (III) lar «yordamchi» bazalar hisoblanadi va yig’ish jarayonida ularga shesternyaning «as» asosiy bazalari tushtiriladi.


7-rasm


8-rasm
— konstruktorlik baza — detalni yoki yig'ma birlikning buyumdagi o'rnini (holatini) aniqlash uchun qo’llaniluvchi baza (8-rasm). Shuningdek, delal konstruksiyasini chizishda masalan ; pog'onali valning tanlangan I va II yon sirtlari, ya'ni: A1 o’cham uchun I-sirt; A, A2, A3 va A4 o'lchamlar uchun esa II siri konstruklorlik bazalar vazilasini bajaradi.
— Asosiy va yordamchi bazalarning bir detalni mashinada ishlash vaqtida boshqa detalga nisbatan holatini aniqlaydigan koordinat yuzalari yig’uv bazalari deb vuritiladi.
— texnologk baza deb, zagatovka yoki buyumni tayyorlash. Ta’mirlash jarayonidagi holatini aniqlash uchun ishlatiluvchi bazaga aytiladi.

9-rasm. I, II, III texnologik baza komplekti.
I-o’rnatuv baza ; II- yo'naltiruvchi baza ; III -Tayanch baza sxemasi.

— o‘lchash bazasi deganda tanavor yoki buyumni va o'lchash vositalarining nisbiy holatini aniqlash uchun ishlatiluvchi baza (10-rasm). ( ГОСТ 21495-76) yoki o'lchash vositasidan hisoblashni olish boshlanadigan tanavor sirti tushuniladi.

10-rasm. A-o’lchov baza

Xulosa
Fanda mashinasozlikda bazalar va bazalash asoslari to’g‘risidagi asosiy tushunchalar, ta’riflar, mashinasozlik texnologiyasi fanidagi tasniflari, bazalash tamoyillari hamda ahamiyati to'g’risida nazariy bilim, bazalar tanlash va sxemalarini ishlash bo'yicha amaliy ko‘nikma shakllantirildi.

Mashinasozlikda zagotovka bazalari va bazalash asoslari, ularning asosiy tasniflari bo'yicha bilim, tushuncha. amaliy va malakaviy ko‘nikmalarni olindi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Alikulov D.E., Holiqberdiev T.U.. Satarxanov A .I. Mashinasozlik texnologiyasi kursi bo’yicha kurs ishlarini bajarish uchun uslubiy qo’llanma ( I- II qism ). — I ToshDU, 2007.

2. Mirboboyev V.A. Konstruksion materiallar texnologiyasi
3. Omirov A. Kayumov A. Mashinasozlik texnologiyasi- T.: “O’zbekiston” 2003
4. Holiqberdiyev T.U. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari.