Islom sivilizatsiyasining asosiy xarakterlari, o’z belgilari, o’ziga xos xususiyatlari va rivojlanishi bosqichlari

Islom siyosiy reallik sifatida bi necha yil ichida shakllandi. Arablar bosqinchilik urushlari vositasida imperiyani yaratishdi. Biroq islom sivilizatsiyasi shu imperyianing hamda qadimdan mavjud bo’lgan sivilizatsiyalar qorishmasining nattijasi bo’ldi. Bunga ko’p vaqt hamda ko’p avlod kerak bo’ldi. Arablarning o’z diniga e’tiqodlar kam edi, ko’o narsa o’sha davrda ketayorgan jarayonlarga bog’liq edi: arablarning birinchi bosqinchilik davri davlatni, imperiyani yaratdi, biroq sivilizatsiyani emas.

Ba’zi bir tadqiqotchilarga ko’ra ,dastlab arab bosqinchilari mag’lub bo’lganlarni o’z e’tiqodiga o’tkazishga ham, ularning e’tiqodiga o’tishga ham harakat qilishmagan. Ular faqat bo’ysundirilgan sivilizatsiyalardan foydalanishgan, undan ziyotisi emas: Fors, Suriya, Misr, Rim Afrikasi (arablar bu yerni Ifrika deb atashgan, uning hududi bugungi kunda Tunisga to’g’ri keladi), Ipaniya (hozirgi Andaluziya). Agar o’sha davrda xristianlar islomni qabul qilishga harakat qilishsa, ularni tayoq bilan jazolashgan. Bu jarayon soliqlar faqat musulmon bo’lmaganlardan olingani uchun bo’lgan, yangi xo’jayinlar esa o’zlarining doromadining kamayishiga qarshi edi.

Ba’zi bir tadqiqotchilarga ko’ra ,dastlab arab bosqinchilari mag’lub bo’lganlarni o’z e’tiqodiga o’tkazishga ham, ularning e’tiqodiga o’tishga ham harakat qilishmagan. Ular faqat bo’ysundirilgan sivilizatsiyalardan foydalanishgan, undan ziyotisi emas: Fors, Suriya, Misr, Rim Afrikasi (arablar bu yerni Ifrika deb atashgan, uning hududi bugungi kunda Tunisga to’g’ri keladi), Ipaniya (hozirgi Andaluziya). Agar o’sha davrda xristianlar islomni qabul qilishga harakat qilishsa, ularni tayoq bilan jazolashgan. Bu jarayon soliqlar faqat musulmon bo’lmaganlardan olingani uchun bo’lgan, yangi xo’jayinlar esa o’zlarining doromadining kamayishiga qarshi edi.

To’rt yoki besh asr davomida Islom Eski Dunyoning eng zo’r sivilizatsiyasi bo’lib qoldi. Umuman va xususan olganda, Xalifalikning oltin asri Xorun ar- Rashidning o’g’li Al – Ma’mun (813 – 833) davridan boshlanadi, u Bog’dodda Donishmandlik uyiga (bir vaqtning o’zida ham kutubxona, ham tarjima markazi va astronomik abservatoriya edi) asos soladi, va oltin asr Avveroesa (Ibn Rushda) ning o’limigacha davom etgan, u mashhur arab faylasuflaridan biri bo’lib, 1198 – yili Marokashda olamdan o’tadi (o’sha payt u 72 yoshda bo’lgan). Biroq g’iya va san’at tarixi o’zi bilan Islomning buyukligini tushuntirib bermaydi.

• To’rt yoki besh asr davomida Islom Eski Dunyoning eng zo’r sivilizatsiyasi bo’lib qoldi. Umuman va xususan olganda, Xalifalikning oltin asri Xorun ar- Rashidning o’g’li Al – Ma’mun (813 – 833) davridan boshlanadi, u Bog’dodda Donishmandlik uyiga (bir vaqtning o’zida ham kutubxona, ham tarjima markazi va astronomik abservatoriya edi) asos soladi, va oltin asr Avveroesa (Ibn Rushda) ning o’limigacha davom etgan, u mashhur arab faylasuflaridan biri bo’lib, 1198 – yili Marokashda olamdan o’tadi (o’sha payt u 72 yoshda bo’lgan). Biroq g’iya va san’at tarixi o’zi bilan Islomning buyukligini tushuntirib bermaydi.