Islom ta’limoti Reja: Islom shakllanishidagi tarixiy sharoit, Islom dinining vujudga kelishi

Aqso masjidi. (arab.-uzoqdagi masjid)-Quddus (Ierusalim) shahridagi yahudiylik an’anasida muqaddas hisoblangan (Sulaymon ibodatxonasi). Qur’onda shu nom bilan tilga olingan. Islomdan ilgari arablar, undan keyin musulmonlar jamoasining a’zolari Aqso masjidi tomonga qarab ibodat qilganlar. 624 yili Makadagi Ka’ba qibla deb e’lon qilingandan keyin u tomonga qarab ibodat qilish to‘xtatilgan.
Shu tariqa Madinada vahiy orqali islom teokratiyasining Muqaddas qonuni shariat tushirildi. Shariat diniy, ijtimoiy va yuridik ta’limotlarning asosiy tamoyillari, chunonchi: Umma, adliya, qullarni ozod qilish, yashash huquqi, nikoh, azon, qibla, bag‘rikenglik va boshqalar ta’riflab berildi. Ushbu tamoyillarga musulmonlar hozirgacha rioya qilib keladilar.¹
Umma-madinada Muhammad Payg‘ambar izidan borgan va islom dinini qabul qilgan kishilar jamoasi. Muhammad ummati deyilganda ana shu jamoa keyinchalik barcha muslmonlar tushunilgan. Bu ummaga kirgan makkaliklarni birlashtiruvchi zamin qon qarindoshlik, urug‘chilik tamoyili emas, yagona Allohga e’tiqod birlashtiradi.
Adliya. Islomgacha qonga qon olish qoidasi amal qiladi: agar bir jamoa a’zosi boshqa jamoa vakilini o‘ldirsa yoki yarador qilsa, birinchi jamoa qasos olish huquqiga ega bo‘ladi. Qur’onda Kimki u qasosni sadaqa qilib kechib yuborsa, u

1. Қаранг: Ислом ҳуқуқи. Олий ўқув юртлари учун дарслик. Раҳманов А.Р, Раҳманов А.Р. –Тошкент: “ТДЮИ” нашриёти, 2007, Б. 48.

   
   

9
gunohlariga kafforatdir. Alloh nozil etgan oyatlar bilan hukm qilmaydiganlar, anna o‘shalar zolimlardir. (Moida surasi, 45-oyat.)

Undan tashqari Qur’oni karim bir mo‘min boshqa mo‘minni qasddan o‘ldirsa, uning jazosi jahannamdir degan.
Qullarni ozod qilish. Musulmonlarga islomni qabul qilgan qullarni ozod qilishni buyuradi. Abu Hurayra (RA) rivoyat qiladi: “Har qanday kishi bir musulmon kishini qullikdan ozod qilsa, Alloh taolo o‘shal qulning (ozod bo‘lgan) har bir a’zosi badaliga uning bir a’zosini jahannam o‘tidan xalos qilur dedilar.