Ismanov I. N., Davlyatova g. M., Buzrukxonov s. M

1
 – 1m
2
maydondan 1 sutkada olinadigan mahsulot hajmi. 
Masalan: yiuv uchastkasi maydoni 100m
2
, 1m
2
dan olinadigan mahsulot 
hajmi 10 dona, F
r
= 340 sutka. 
Q=100×10×340= 340000 dona. 
Ushbu usul individual shaklda poyafzal tikishda, tikuvchilikda qo’llaniladi. 
Jihozlarni ta’mirlashda ishlab chiqarish quvvati ish o’rinlari soni va bir ish o’rnida 
ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga ko’ra aniqlanadi. 
 
10.3. Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish ko’rsatkichlari 
 
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishga umumiy baho berishda quvvatdan 
foydalanish koeffitsienti qo’llaniladi: 
bu yerda: 
– haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi; 
– hisoblangan ishlab chiqarish quvvati. 

---

194 
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish darajasi ekstensiv foydalanish 
koeffitsienti, intensiv foydalanish koeffitsienti va integral foydalanish 
ko’rsatkichlari orqali ifodalanadi.
;
 
bu yerda: 
V
x
 – jihozning haqiqiy ishlagan vaqti, soat; 
F
k
 – kalendar vaqt fondi; 
F
r
 – rejim vaqt fondi. 
Jihozlardan vaqt bo’yicha foydalanishning muhim ko’rsatkichlaridan biri 
bo’lib smenalik koeffitsienti hisoblanadi. Ushbu ko’rsatkich 2 xil usulda 
aniqlanadi: 
1-usulda ishlangan stanok smenalar sonini o’rnatilgan jihozlar soniga bo’lish orqali 
to’iladi. 
2-usulda 1 sutkada barcha smenalarda ishlangan stanok soatlar jihozning 1 
smenadagi haqiqiy ish vaqti fondiga bo’linadi.
Mashinasozlik korxonalarida smenalik koeffitsienti 2 smenali ish tartibida 
1,7 – 1,9 ga, 3 smenali ish tartibida 2,5 – 2,7 ga teng bo’ladi. 
1-usul aniqroq natija beradi, chunki bunda smena ichidagi to’xtashlar e’tiborga 
olinmaydi. 
2-usulda esa smena ichidagi yo’qotishlar hisob natijasiga ta’sir ko’rsatmaydi. 
Jihozlardan ekstensiv foydalanish darajasiga baho berishda jihozni ishlab 
chiqarishga jalb etishni xarakterlaydigan ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Bular 
o’rnatilgan jihozlarning jami jihozlar tarkibidagi ulushi; harakatdagi jihozning 
o’rnatilgan jihozlar tarkibidagi salmog’i: 
; 
; 
bu yerda: