Issiqlikning nurlanish orqali uzatilishi

ISSIQLIKNING NURLANISH ORQALI UZATILISHI
Asosiy tushunchalar
Issiqlikning nurlanish orqali uzatilishi deb, jism ichki energiyasining elektromagnit to‘lqinlar orqali uzatilishiga aytiladi.
Nurlanish to‘lqin uzunligi yoki tebranish chastotasi
bilan ifodalanadi, bu yerda s = 2,9979? 10⁸ m/s - vakuumdagi elektromagnit to‘lqinlarning tarqalish tezligidir.
Qattiq va suyuq jismlarda nurlanish spektri uzluksiz, gazlarda selektivdir, ya’ni gazlar zarur toMqin uzunligidagi nurlar chiqaradi. Nurlanish oqimi deb vaqt birligidagi nurlanish energiyasiga aytiladi:
(248)

Nurlanish oqimining jism yuzasiga nisbati sirtiy nurlanish deyiladi:
(249)
To‘lqin uzunligi mm ga teng bo‘lgan to‘lqinlar
issiqlik nurlariga kiradi. Jismlar tizimi nurlanganda boshqa jismlarga har birining o‘zlaridan qaytgan nurlari tushadi.
Jismga kelib tushgan nur yoki issiqlik shu jismda yutiladi (Q_A), qaytadi

Nurlanish energiyasining issiqlik balansi A+R+D=l ga teng.
Agar A=l; R=D=0 bo‘lsa, jism mutlaq qora, R=l, A=D=0 bo‘lsa,
jism mutlaq oq, D=l; A=R=0 bo‘lsa, jism shaffof jism deyiladi. Tabiatda mutlaq oq, qora va shaffof jism bolmaydi.
59-§. Nurlanishning asosiy qonunlari
1. Stefan-Boltsman qonuniga ko‘ra nurlanish energiyasi mutlaq qora jism mutlaq haroratining to'rtinchi darajasiga to‘g‘ri proporsional:
(250)
Amaliy lusoblashlarda bu qonun quyidagicha ifodalanadi:
Q = с (T/100)⁴ F (251)
bu yerda: с — kul rang jismning nurlanish koeffitsienti,Vt/m²K.
Bir-biridan shaffof muhit bilan ajratilgan parallel joylashgan, harorati yuqori bo'lgan ikkita yassi jismda harorat past bo'lgan jismga nurlanish yo‘li bilan o‘tayotgan umumiy issiqlik oqimi quyidagi ifodadan topiladi:
(252)
(253)
(254)
bu yerda: T_p T₂ — nurlanuvchi jism va atrof muhitning mutlaq harorati,
°C;
c,, c, — kul rang jismlarning nurlanish koeffitsienti; c_h = 5,67 Vt/m² К — absolyut qora jismning nurlanish koeffitsienti. s — qoralik koeffitsienti C_kcl= e • c_(| ifodasidan aniqlanadi.
Harxil nurlanuvchi tizimlarda nurlanish yo‘li bilan issiqlik almashishni kamaytirish uchun ekranlardan foydalaniladi (58-rasm).
58-rasm.
1,2 — nur tarqatayotgan jism; 3 - ekran. Agar ikkita yassi parallel sirt orasiga ekran qo‘yilsa va ekran ham,
sirtlari ham bir xil materialdan tayyorlangan bo’lsa, u holda berilgan issiqlik miqdori ikki marta kamayadi. Agar n — ta ekran qo‘yilsa, berilgan issiqlik miqdori n+1 marta kamayadi.