Исследование в XXI веке октябрь, 2022 г 359 "xorazm maqom suvoralari"
Download 0.76 Mb. Pdf ko'rish
|
Axmedova Sarvinozxon Ravshanbek qizi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Z.Suyunova Ilmiy rahbar: Yunus Rajabiy nomidagi O‘zbek Milliy musiqa san’ati institute katta o‘qituvchisi, dotsent
- Pahlavon Niyoz
|
Международный научный журнал № 3 (100), часть 1 «Новости образования: исследование в XXI веке» октябрь, 2022 г 359 “XORAZM MAQOM SUVORALARI” Axmedova Sarvinozxon Ravshanbek qizi Yunus Rajabiy nomidagi O‘zbek Milliy musiqa san’ati instituti Maqom xonandaligi yo‘nalishi 3-kurs talabasi Z.Suyunova Ilmiy rahbar: Yunus Rajabiy nomidagi O‘zbek Milliy musiqa san’ati institute katta o‘qituvchisi, dotsent Annotatsiya; ushbu maqolada xorazm maqomlari, uning ashula bo’limi, shashmaqom bilan aloqasi, xorazm maqom taronasi hisoblangan xorazm maqom suvoralari, ularning nazariy amaliy asoslari yoritilgan. Kalit so’z;lokallik, xorazm, suvora, tarona, naqsh, faryod. Musiqa san’ati juda qadimda paydo bo’lgan. Ibtidoiy jamoa tuzumi davrida yashagan odamlar tabiatidagi musiqiy va shovqin tovushlarni farqlay boshlaganlar,bilganla,kuylashni o’rganganlar,dastlabki cholgu sozlarni yaratganlar. Xozirgi kungacha bu sozlar takomillashgach,ulardagi ijro uslublari ham rivojlanib boyigan. Xalq orasidagi musiqiy qobiliyatlarga ega bolgan kishilar ajoyib musiqa asarlarni yaratib musiqa san’atini boyitganlar. Musiqa-san’ati turlaridan biridir. Rassomchilik, me’morchilik,teatr va boshqa san’at turlari bilan bir qatorda musiqa inson hayotida muhim o’rin tutadi. Musiqa san’ati asarlari ma’naviy boyliklar xisoblanadi va kishilarga estetik zavq beradi,ularga ma’naviy ozuqa boladi va estetik didini tarbiyalaydi. Musiqa inson hayoti davomida unga doim hamrohdir. Musiqa sadolari ostida qilingan mehnat unumli, musiqa bilan olingan dam maroqli boladi. Kishilarning bayramlari,to’y-tomoshalari ham, fojiali motam marosimlari ham musiqa bilan o’tadi.Mana shunday tarzda har bir millatning o’z ijtimoiy hayoti bilan bogliq holda shakllangan milliy san’ati yuzaga keladi.Boshqa ko’plab elatlar singari O’zbek xalqi ham juda qadimiy me’rosga ega.O’zbek xalqi musiqa me’rosiga ega. O’zbek xalqi musiqa me’rosi juda boy va go’zal asarlarni o’zida mujassam etgan ulkan ummon singaridir. Musiqiy merosimizdan joy olgan musiqa namunalari asrlar osha ijro etilib,avloddan-avlodga o’tib,sayqallanib kelgan. Xalqimizning bu boy va murakkab musiqiy merosi azaldan ustoz san’atkorlar tomonidan og’zaki uslubda yaratilib, ustozdan shogirdga o’tgan va an’ana tarzida ijro etilib bizgacha yetib kelgan. Ma’lumki ushbu xalq merosimizni ikki yirik qatlam: og’zaki an’anadagi professional musiqa va folkyor musiqasi tashkil etadi. Maqomchilik san’ati esa ogzaki an’anadagi professional musiqa qatlamiga tegishlidir. O’zbek maqomot tizimi boy va mukammal. Xususan hozrida uchta maqomlar tizimi mavjud bular, Международный научный журнал № 3 (100), часть 1 «Новости образования: исследование в XXI веке» октябрь, 2022 г 360 “Shashmaqom”, “Xorazm maqomlari”, “Farg’ona-Toshkent maqom yo’llari” dir. Maqom tizimi orasida Xorazm maqomlari o’ziga xos, xalqchilik, moziydan kelgan sadolarga burkanganligi bilan ajralib turadi. Xorazm maqomlari yozma manbalardan ma’lum bo‘lishicha, Xorazm maqomlarining uzil-kesil qaror topishida Buxoro maqomchilik an’analari katta ta’sir ko‘rsatgan. Bu o‘rinda atoqli musiqachi Niyozjon Xo‘janing xizmatlari alohida ko‘rsatib o‘tiladi. Shunga ko‘ra, Niyozjon Xo‘ja XIX asr boshlarida Buxoroga kelganligi va Shashmaqomni maxsus o‘rganib, so‘ngra bu san’atni Xorazmda tarqatganligi aytiladi. Ayni vaqtda maqomlar Xorazm sharoitiga moslanib, mahalliy badiiy an’analar bilan bog‘liq jihatlarga ega bo‘lganligi ham ta’kidlanadi. Biroq, bu kabi ma’lumotlar Buxoro “Shashmaqomi” Xorazmga to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘chirilganligini anglatmaydi, balki Xorazmda qadimdan mavjud maqomchilik an’analari namunalarini yaxlit bir tizmga tushirishda Shashmaqom turkumi andoza sifatida olinganligiga ishora etadi. XIX asrda yashab ijod etgan shoir va musiqashunos olim Pahlavon Niyoz Download 0.76 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|