Issn 2181-0737 Doi Journal 10. 26739/2181-0737

Бале мурғак (Alo murg‘ak) 
 
Shu kabi о‘zbekcha aytimga bir namuna sifatida “О‘ng kо‘zingiz qaysi?” deb nomlangan 
hazil-mutoyiba qо‘shiqni ham shu о‘rinda eslab о‘tish joiz. Bu qо‘shiq ham mavrigicha uslubda ijro 

---

№1 | 2023
17 
etilgan qо‘shiqlar sirasiga kirgan bо‘lib, buxorolik Ustoz mavrigixon Usta Bolta Navrо‘zov xalqning 
shodiyona kunlarida, jumladan, tо‘y hashamlarida mazkur qо‘shiqni mavrigilar tarkibida ijro 
etganligi ilmiy manbalarda asoslanadi.
О‘ng kо‘zingiz qaysi? 
Yuqorida keluvchi bu qо‘shiqlar hozirgacha alohida mustaqil payt sifatida uyushmagan, 
aniqrog‘i, Mavrigi turkumi tarkibida ichki bir turkum shaklida qat’iy tartibga kirmagan. Ularning 
aksariyati, bazmning chо‘zilishi yoki xonandalar kayfiyati taqozosiga kо‘ra ijro etilishi mumkin 
bо‘lgan. Bunda ulardan qay birini oldin yo keyin ijro etish talabga yoki xonanda kayfiyatiga bog‘liq 
namoyon bо‘ladi. 
Mavrigicha uslubda ijro etilgan aytimlarni tahlil qilish jarayonida quyidagi xulosaga kelindi: 
Mavrigixonlik an’analarida yangi tamoyillarni kо‘ramizki, bular ijro shakllari turlicha 
kelishida, turkumlanish xususiyatlari har bir vaziyatga (sahna, musiqa festivali, tо‘y marosimi va b.) 
mos kichik-katta yoxud turkumdan olingan alohida namuna, shuningdek, inson ovozidan tashqari 
yana musiqiy cholg‘ularda ham chalinishida kо‘zga tashlanadi.
Mavrigixonlikda xalq orasidan chiqqan iste’dodlarning mumtoz an’analarni ijodiy egallay 
bilishlari, shu asosda о‘ziga xos ashula va raqs turkumlarini yuzaga keltirish qobiliyatlari mujassam 
namoyon bо‘lishi hamda aynan shu kabi jarayonlarda mumtoz musiqiy an’analarning xalqchil 
yо‘llari yuzaga kelishida yuksak ahamiyat kasb etmoqda.
Biz yuqorida keltirgan Mavrigicha uslubda ijro etilgan qо‘shiq va aytimlarini puxta о‘rganish 
uchun bir qator mualliflar (G‘.Xudoyev va X.Xudoyev) tomonidan nashrga tayyorlangan “Yakkaxon 
qо‘shiqchilik” (Buxoro mavrigilari asosida) о‘quv qо‘llanmasini tavsiya etamiz.